Republic of Burundi

၁၄၇။ဘူရြန္ဒီ(Burundi)
Republic of Burundi

ေနာက္ခံသမိုင္း အက်ဥ္း

ဒီမိုကေရစီစနစ္အရ ေရြးခ်ယ္တင္ေျမွာက္ျခင္းခံရေသာ ဘူရြန္ဒီ၏ ပထမဦးဆံုး သမၼတသည္ သမၼတျဖစ္ ျပီးရက္ (၁၀၀) အၾကာ ၁၉၉၃ ဒီဇင္ဘာလတြင္ လုပ္ၾကံခံခဲ့ရသည္။ ထို႔ိေနာက္ ဟူကူႏွင့္ တပ္ဆီ လူမ်ိဳးမ်ားအၾကားတြင္ တိုက္ခိုက္သတ္ျဖတ္မႈမ်ား ျဖစ္ပြားခဲ့သည္။ ဆယ္ႏွစ္နီးပါးၾကာျမင့္ေသာ ပဋိပကၡတြင္ ဘူရြန္နီလူမ်ိဳး ႏွစ္သိန္းေက်ာ္ သတ္ျဖတ္ခံခဲ့ရသည္။ လူဦးေရသိန္းႏွင့္ခ်ီ၍ ႏိုင္ငံတြင္ေရႊ႕ေျပာင္းခဲ့ရျပီး အိမ္နီးခ်င္းႏိုင္ငံမ်ားတြင္ ဒုကၡသည္မ်ား အျဖစ္၀င္ေရာက္ခိုလႈံခဲ့ၾကသည္။ ၂၀၀၃ ခုႏွစ္တြင္ တပ္ဆီအစိုးရႏွင့္ ယူသူသူပုန္တို႔ၾကား ႏိုင္ငံတကာ ၾကား၀င္ေစ့စပ္မႈအျဖစ္ အသြင္ကူးေျပာင္းေရး ေဆာင္ရြက္မႈမ်ား အရွိန္ျမွင့္လုပ္ေဆာင္ခဲ့ျပီး ညႊန္႔ေပါင္းကာကြယ္ေရး တပ္မေတာ္ဖြဲ႔သည္။ ၂၀၀၅ ခုႏွစ္တြင္ ဖြဲ႔စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံုအေျခခံဥပေဒ အသစ္တစ္ရပ္ေရးဆြဲခဲ့ျပီး ဟူတူအစိုးရ တစ္ရပ္ကို ေရြးေကာက္ တင္ေျမွာက္ခဲ့သည္။ ၂၀၀၆စက္တင္ဘာလတြင္ သမၼတပီယာရီကူရန္ဇီဇါ ဦးေဆာင္ေသာ အစိုးရသည္ ေတာင္အာဖရိကႏိုင္ငံက ကမကထျပဳ၍ ေနာက္ဆံုးလက္က်န္ သူပုန္အုပ္စုႏွင့္ အပစ္အခတ္ ရပ္စဲေရးစာခ်ဳပ္လက္မွတ္ ေရးထိုးခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ စိန္ေခၚမႈမ်ားစြာကို ဆက္လက္ ရင္ဆိုင္ရလ်က္ရွိသည္။

ပထ၀ီ အေနအထား
တည္ေနရာ
အာဖရိက အလယ္ပိုင္း ။ ကြန္ရိုဒီမိုကရက္တစ္သမၼတ ႏိုင္ငံေတာ္၏အေရွ႕ဘက္တြင္တည္ရွိ ။

ေျမပံုအညႊန္း
အာဖရိက

ဧရိယာ
ကုန္းေျမ - 25,650 sq km
ေရ - 2180 sq km
စုစုေပါင္း - 27,830 sq km

ထိစပ္နယ္ေျမ
ကြန္ရို - 233 km
ရ၀မ္ဒါ - 290 km
တန္ဇန္နီးယား - 451 km

ကမ္းရိုးတန္း
မရွိ (ကုန္းတြင္းပိတ္)

ရာသီဥတု
အီေကြတာ ရပ္၀န္းရာသီဥတု။
772 m မွ 2670 m အထိျမင့္မားေသာ ကုန္းျမင့္ေဒသျဖစ္ျခင္းေၾကာင့္
အျမင့္ေပအလိုက္ ရာသီဥတုအေျပာင္းအလဲရွိ ။ ႏွစ္စဥ္ပွ်မ္းမွ်အပူခ်ိန္ 23 ဒီကရီ
မွ 17 ဒီကရီ အထိ အေျပာင္းအလဲရွိ။ ပွ်မ္းမွ်အျမင့္ 1700 m တြင္ ေယဘုယ် အားျဖင့္
သမမွ်တေသာ အေျခအေနရွိ။ ႏွစ္စဥ္ပွ်မ္းမွ်မိုးေရခ်ိန္ 150 cm ခန္႔ရွိ ။ ေဖေဖၚ၀ါရီ မွ
ေမလအထိ ႏွင့္ စက္တင္ဘာလမွ နို၀င္ဘာလအထိ စုိစြတ္ေသာရာသီဥတုရွိ။
ဇြန္လမွ ဩဂုတ္လအထိ ႏွင့္ ဒီဇင္ဘာလ မွ ဇန္န၀ါရီလအထိ ေျခာက္ေသြ႔ရာသီဥတုရွိ။

ေျမမ်က္ႏွာသြင္ျပင္
ေတာင္ကုန္းမ်ား ၊ ေတာင္မ်ားေပါမ်ား။ အေရွ႕ဘက္ရွိေျမျပန္႔လြင္ျပင္သို႔။နိမ့္ေလွ်ာဆင္းသြားေျမျပန္႔အခ်ိဳ႕ရွိ။

မ်က္ႏွာျပင္အထက္ျခားနားခ်က္
အနိမ့္ဆံုးအပိုင္း တန္ဂန္ယီကာေရကန္ - 772 m
အျမင့္ဆံုးအပိုင္း ဟီယာ - 2670 m

သဘာ၀အရင္းအျမစ္
နီတယ္၊ ယူေရနီယံ၊ ရွားပါးေအာက္ဆိုဒ္ျဒပ္စင္မ်ား။
(Rare earth Onide) ၊ ေျမေဆြးဩဇာ။
ကိုေဗာ့သတၱဳ (Cobale) ၊ ေၾကးနီ ၊ပလက္တီနမ္၊ ဗေနဒီယံ
သံမဏိျပဳလုပ္ရာတြင္ သံုးေသာသတၱဳျဖဴ - Vanadium) ၊စိုက္ပိ်ဳးေျမ၊
ေရအားလွ်ပ္စစ္ ၊ နွီင္အိုဘီယံ (သတၱဳမ်ားကိုအပူခ်ိန္ေလ်ာ့က်ေစရန္ထည့္သြင္း
အသံုးျပဳသည္ - Niobium) ၊တန္တာလစ္ (Tantalam) ၊ ေရႊ၊သံျဖဴ ။
အျဖိဳက္နက္၊ ေတအိုလင္ေျမေစး ၊ ထံုးေက်ာက္။

လူ႔အရင္းအျမစ္
လူဦးေရ 8,691,005 ဦးေရ (2008)
လူဦးေရတိုးနႈန္း 3.443 % (2008)
ေမြးဖြားနႈန္း 41.72 /1000 ဦးေရ
ေသဆံုးနႈန္း 12.91 / 1000 ဦးေရ

လူမ်ိဳး
ဘူရန္ဒီ

တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳး
ယူတူ(ဘန္ထူ) – 85 %
တပ္ဘီ (ဟာမစ္တမ္) - 14 %
တြာ (ပစ္ဂမီ) – 1 %
ဥေရာပသား - 3000 ဦးေရ
ေတာင္အာရွသား - 2000 ဦးေရ

ကိုးကြယ္မႈ
ခရစ္ယာန္ - 67 %
မိရိုးဖလာယံုၾကည္မႈ - 23 %
မြတ္စလင္ - 10 %

ဘာသာစကား
ကာရန္ဒီ (ရုံးသံုး) ၊ျပင္သစ္ (ရံုးသံုး) ၊ဆြာဟီလီ။

ျမိဳ႕ေတာ္
ဘူဂ်မ္ဘူရာ (Bujumbura)

Posted in: ကမာၻ႔ႏိုင္ငံမ်ား