Republic of Guinea

၉၁။ဂူနီးယား(Guinea)
Republic of Guinea

ေနာက္ခံသမိုင္း အက်ဥ္း

၁၉၅၈ ခုႏွစ္တြင္ ျပင္သစ္ထံမွ လြတ္လပ္ေရးရျပီၤးကတည္းက အာဏာရွင္စနစ္ျဖင့္ အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့သည္။၁၉၈၄ ခုႏွစ္တြင္ ပထမဦးဆံုးသမၼတ ဆက္ကူတူရီ (Sekou Toure) ေသဆံုးေသာအခါ စစ္တပ္မွအာဏာသိမ္းခဲ့ျပီး လန္ဆာနာ ကြန္တီ (Lansana Conte) အာဏာရလာခဲ့သည္။ ဂူနီးယား ႏိုင္ငံသည္ ဒီမိုကေရစီနည္းက် ေရြးေကာက္ပြဲ မက်င္းပခဲ့ဖူးေပ။ ၁၉၉၃ တြင္မွ ေရြးေကာက္ပြဲက်င္းပျပီး အာဏာသိမ္းေခါင္းေဆာင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ကြကြန္တီ သမၼတ ျဖစ္လာျပီး အရပ္သားအစိုးရ အသြင္ျဖစ္လာခဲ့သည္။ ၁၉၉၈ ႏွစ္ ၂၀၀၃ ေရြးေကာက္ပြဲမ်ားတြင္ ထပ္မံေရြးခ်ယ္ခံရေသာ္လည္း ေရြးေကာက္ပြဲမ်ားမွ မွန္ကန္မႈ မရွိခဲ့ေပ။ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္တြင္ သမၼတ ကြန္တီကြယ္လြန္ေသာအခါ သမိုင္းတေက်ာ့ ျပန္လည္္ ၍ ဗိုလ္ၾကီး ေမာက္ဆာ ဒါဒစ္ ကာမာရာ (Capt Moussa Dadis Camara) က အာဏာသိမ္းခဲ့သည္။ ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံဥပေဒကို ရပ္စဲထားျခင္းႏွင့္အတူ နွုိင္ငံေရးလႈပ္ရွား မႈကိုပိတ္ပင္ခဲ့သည္။ ဆီအာရာ လီယိုနီ ႏွင့္ လစ္ေဘးရီးယား နိုင္ငံမ်ားမွ ပဋိပကၡမ်ား၏ ရိုက္ခတ္မႈက္ိုခံရေသာ္လည္းဂူနီးယား နုိင္ငံသည္ ျပည္တြင္းျငိမ္သတ္မႈကိုထိန္းသိမ္းနိုင္ခဲ့သည္။ အဆိုပါ နိုင္ငံမ်ားျပန္လာ္တည္ေဆာက္ျပီးခိ်န္တြင္ ဂူနီးယား၏ကိုယ္ပိုင္အားနည္းခ်က္အရ စီးပြားေရး ၊ နိုင္ငံေရးအၾကပ္အတည္းမ်ား ဆက္လက္ တိုးပြားလ်က္ရွိ၏ စီးပြားေရးအေျခအေန ဆုတ္ယုတ္ပ်က္စီးေနျခင္း ၊ လဘ္စားအက်င့္ပ်က္မႈမ်ား အေပၚလူထုမေက်နပ္မႈမ်ား၊ အစိုးရ၏ညံ့ဖ်င္းမႈမ်ား စသည့္အခ်က္မ်ားေၾကာင့္ ၂၀၀၆ ခုႏွစ္ အေစာပိုင္းတြင္ တတိယအၾကိမ္ေျမာက္အျဖစ္ နိုင္ငံတစ္၀ွမ္းသပိတ္ေမွာက္မႈၾကီးေပၚေပါက္ခဲ့သည္။

ပထ၀ီ အေနအထား
တည္ေနရာ
အေနာက္အာဖရိက ၊ေျမာက္အတၱလႏိၱတ္ သမုဒၵရာ ႏွင့္ ထိစပ္၊ဂူနီးယား -
ဘစ္ဆူးႏိုင္ငံႏွင့္ ဆီအာရာ လီယိုနီ ႏိုင္ငံမ်ားၾကား။

ေျမပံုအညႊန္း
အာဖရိက။

ဧရိယာ
ကုန္းေျမ - 245,857 sq km
ေရ - 0 sq km
စုစုေပါင္း - 245,857 sq km

ထိစပ္နယ္ေျမ
ကို႔ဒီအိုင္ဗိုရီ - 610 km
ဂူနီးယား - ဘစ္ဆူး - 386 km
လစ္ေဘးရီးယား - 563 km
မာလီ - 858 km
ဆီနီေဂါ - 330 km
ဆီအာရာလီယိုနီ - 652 km

ကမ္းရိုးတန္း
320 km

ရာသီဥတု
ေယဘုယအားျဖင့္ပူျပင္း၍စိုးစြတ္။ ဇြန္လမွ နို၀င္ဘာလအထိ အေနာက္ေတာင္ေလ
တိုက္ခတ္ေသာ မုတ္သံုမိုးရာသီ။ ဒီဇင္ဘာမွ ေမလအထိ ဟာမတ္တန္ ေခၚ
အေရွ႕ေျမာက္ေလပူတိုက္ခတ္ေသာေျခာက္ေသြ႕ရာသီ။


(မွတ္ခ်က္ ဟာမက္တန္ေလပူ (harmattan) - ဒီဇင္ဘာလမွ ေမလ အထိ အေနာက္အာဖရိက
ကမ္းေျခတြင္ တိုက္ခတ္ေသာ အေရွ႕ေျမာက္အရပ္ (သို႔) အေရွ႕အရပ္ မွ ေျခာက္ေသြ႕၍ဖုန္မႈန္႔မ်ားပါေသာ ေလပူ။

ေျမမ်က္ႏွာသြင္ျပင္
ေယဘုယ်အားျဖင့္ ျပန္႔ျပဴးညီညာေသာ ကမ္းရိုးတန္းေျမျပန္႔။ အတြင္းပိုင္းေတာင္ကုန္းထူထပ္ ၊ ေတာင္ေပါမ်ား။

မ်က္ႏွာျပင္အျမင့္ျခားနားခ်က္
အနိမ့္ဆံုးအပိုင္း အတၱလႏိၱတ္ သမုဒၵရာ - 0 m
အျမင့္ဆံုးအပိုင္း နင္ဘာေတာင္ - 1,752 m

သဘာ၀အရင္းအျမစ္
ေဘာက္ဇိုက္သတၱဳ ၊ သံရိုင္း ၊ စိန္ ၊ ေရႊ ၊ ယူေရနီယံ ၊ ေရးအားလွ်ပ္စစ္ ၊ ငါး ၊ဆာ။

လူ႔အရင္းအျမစ္
လူဦးေရ 9,806,509 ( 2008)
လူဦးေရတိုးနႈန္း 2.492 % (2008)
ေမြးဖြားႏႈန္း 37.84 / 1000 ဦးေရ (2008)
ေသဆံုးႏႈန္း 11.29 / 1000 ဦးေရ (2008)
ပွ်မ္းမွ်အသက္ က်ား - 55.12 ႏွစ္
မ - 58.08 ႏွစ္
စုစုေပါင္း - 56.58 ႏွစ္ (2008)

လူမ်ိဳး
ဂူနီးယား

တိုင္းရင္းသားလူမိ်ဳး
ပီအယ္ - 90 %
မါလင္ကီ- 30 %
ဆို႔ဆူး - 20 %
လူမ်ိဳးစုငယ္မ်ား - 10 %

ကိုးကြယ္မႈ
မြတ္စလင္ - 85 %
ခရစ္ယာန္ - 8 %
ရိုးရာဓေလ့ကိုကြယ္ယံုၾကည္မႈမ်ား - 7 %

ဘာသာစကား
ျပင္သစ္ (ရံုးသံုး) တိုင္းရင္းသား အသီးသီးတြင္ ကိုယ္ပိုင္ဘာသာစကားမ်ားရွိ။

ျမိဳ႕ေတာ္
ကိုနာခရီ (Conkry)

Posted in: ကမာၻ႔ႏိုင္ငံမ်ား