Political Science Part (16)

ႏိုင္ငံေရးသိပၸံပညာ အပိုင္း (၁၆)

ျဗိတိသွ်ဖြဲ႔စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပုံအေျခခံဥပေဒ

ျဗိတိသွ် အေျခခံဥပေဒမ်ားမွာ ထုံးတမ္းစဥ္လာမ်ား၊ အေျခအေနအရျဖစ္ေပၚလာေသာ အစဥ္အလာ မ်ားႏွင့္ ဥပေဒျပဳအဖြဲ႔မွ ျပဳလုပ္ေသာဥပေဒမ်ားကို ေပါင္းစပ္ထားသည့္ ျပင္ဆင္ရန္လြယ္ကူသည့္ အေျခခံဥပေဒပင္ ျဖစ္သည္။ ၎အေျခခံဥပေဒမ်ားကို မွတ္တမ္းတင္ထားေသာ အေျခခံဥပေဒမ်ားႏွင့္ မွတ္တမ္းတင္မထားေသာ အေျခခံဥပေဒမ်ားကို ေရာစပ္ထားသည့္ ဖြဲ႔စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပုံ အေျခခံဥပေဒဟူ၍ လည္း မွတ္ယူႏိုင္သည္။

ထုံးတမ္းစဥ္လာအားျဖင့္ ၁၀၆၆ - ခုႏွစ္တြင္ ေနာ္မန္ဒီနယ္စားၾကီး၀ီလ်ံသည္ အဂၤလန္ကိုသိမ္းျပီးမင္း ဆက္အသစ္ တည္ေထာင္ကာ ေနာ္မန္စနစ္မ်ားႏွင့္ အဂၤလိပ္စနစ္မ်ားကို ေရာစပ္၍ အစဥ္အလာ အျဖစ္အသုံးျပဳခဲ့ၾကသည္။ ဘ႑ာေတာ္ ေကာက္ခံရန္ကိစၥမ်ားအတြက္ အဂၤလန္ဘုရင္သည္ ဘုရင့္အၾကံ ေပးအဖြဲ႔သို႔ ျပည္သူျပည္သားတို႔၏ကိုယ္စားလွယ္မ်ားကို တက္ေရာက္ေစခဲ့သည္။ ဤကဲ့သို႔ေသာ အစဥ္အ လာကို အေၾကာင္းျပဳ၍ ပါလီမန္စနစ္ေပၚလာသည္။

ပထမ အလစ္ဇဘုရင္မ ထီးနန္းဆက္ခံျခင္းကို ပါလီမန္တို႔ ဥပေဒျပဳေစျပီး အတည္ျပဳေစခိုင္းခ်က္ကို အေၾကာင္းျပဳ၍ ေနာင္အခါ “ထီးနန္း ဆက္ခံေသာဘုရင္၊ ဘုရင္မတိုင္း ပါလီမန္၏ အတည္ျပဳခ်က္ ရယူရမည္ ဟူေသာ အစဥ္အလာ တစ္ရပ္ျဖစ္လာခဲ့သည္။

၁၆၈၈- ခုႏွစ္တြင္ စတူး၀ပ္မင္းဂ်ိမ္းစ္ (၂) သည္ ပါလီမန္ႏွင့္ ပ႗ိပကၡျဖစ္ျပီး မိဖုရားႏွင့္ သားကိုေခၚကာ ႏိုင္ငံျခားသို႕ထြက္ေျပးေသာေၾကာင့္ ပါလီမန္သည္ ေဟာ္လန္ဘုရင္၀ီလ်ံ(၃) ႏွင့္ ၎ မိဖုရားဂ်ိမ္းစ္(၂)၏ သမီးေအရီ တို႕ကို အဂၤလန္၏ ဘုရင္ ႏွင့္ဘုရင္မ အျဖစ္တင္ေျမွာက္သည္။ ပါလီမန္သည္ ဥေရာပအရ တန္ခိုးမရွိေသာ္လည္း အေျခအေနအရ ဘုရင္တပါးကို နန္းစြန္႔သြားသည္ဟု ေၾကျငာျပီး ဘုရင္အသစ္တပါးကို ခန္႔အပ္ခဲ့သည္။

အထက္တြင္ေဖၚျပခဲ့ေသာ ထံုးတမ္းစဥ္လာႏွင့္ အေျခအေနအရျဖစ္ေပၚလာေသာ ဥပေဒမ်ားအျပင္ မွတ္တမ္းတင္မထားေသာ္လည္း ၎ဥပေဒမ်ားကို ခ်ိဳးေဖာက္လွ်င္ တရားရံုးမွ အေရးယူႏိုင္ေသာ ဥပေဒ မ်ားလည္းရွိသည္။ ဥပမာ ဘုရင္သည္ အမွားမ်ားကိုက်ဴးလြန္ခြင့္မရွိေပ။

၁၉၁၁-ခုႏွစ္တြင္ ပါလီမန္အက္ ဥပေဒျဖင့္ ျဗိတိသွ်ပိလီမန္၏ သက္တမ္းကို ၇- ႏွစ္ မွ ၅- ႏွစ္သို႔ ေလ်ာ့ခ်ခဲ့သည္။ ဤဥပေဒျပင္ဆင္ခ်က္ မတိုင္ခင္ကာလက ျပည္သူ႔ကိုယ္စားလွယ္မ်ားမဟုတ္ေသာ အ ထက္လႊတ္ေတာ္သည္ ျပည္သူ႔ ကိုယ္စာလွယ္မ်ားျဖင့္ဖြဲ႔စည္းထားေသာ ေအာက္လႊတ္ေတာ္ထက္ တန္ခိုး ၾကီးေၾကာင္းေတြ႔ရသည္။ ေအာက္လႊတ္ေတာ္မွ တင္သြင္းေသာ မည္သည့္ဥပေဒကိုမဆို အထက္ လႊတ္ေတာ္က ဗီတို(Veto) ျဖင့္ လံုး၀ပယ္ခ်ႏိုင္သည္။ ယင္းသို႔ ျပည္သူ႔ကိုယ္စားလွယ္မ်ား မဟုတ္ေသာ အထက္လႊတ္ေတာ္က တန္ခိုးၾကီးေနျခင္းမွာ ဒီမိုကေရစီႏွင့္ ဆန္႔က်င္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ၁၉၁၁- ခု ပါလီမန္ အက္ ဥပေဒျဖင့္ အထက္လႊတ္ေတာ္၏ ဗီတိုအာဏာကို အခ်ိ္န္ဆြဲထားႏိုင္ေသာ ဗီတို အာဏာ(Supensive Veto) အျဖစ္ေလ်ာ့ခ်ခဲ့၏။

အခ်ိန္ဆြဲထားႏုိင္ေသာ ဗီတို အာဏာအရ အထက္လႊတ္ေတာ္သည္ ေအာက္လႊတ္ေတာ္မွ တင္သြင္းလိုက္ေသာ ဥပေဒၾကမ္းကို ယခင္သကဲ့သို႔ မၾကိဳက္လွ်င္ လံုး၀ပယ္ခ်ႏိုင္ခြင့္မရွိဘဲ တင္သြင္းထား ေသာ ဥပေဒၾကမ္းကို ၂-ႏွစ္ျခားတခါ ၃-ၾကိမ္သာပယ္ခ်ႏိုင္မွ တစ္ႏွစ္ျခားတခါ ၂-ၾကိမ္သို႔ ေလွ်ာ့ခ်လိုက္သည္။ ၎အျပင္ ၁၉၁၇-ခုႏွစ္ႏွင့္ ၁၉၄၄-ခုႏွစ္မ်ားတြင္ ပထမကမၻာစစ္ႏွင့္ ဒုတိယကမၻာစစ္ ကာလမ်ား ျဖစ္ေနေသာေၾကာင့္ အထူးဥပေဒအျဖစ္ ပါလီမန္သက္တမ္းကို တိုးခဲ့သည္။

ဤကဲ့သို႔ ဖြဲ႔စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံုအေျခခံဥပေဒႏွင့္ သက္ဆိုင္ေသာဥပေဒမ်ားကို ရိုးရိုးဥပေဒမ်ား ျပင္ဆင္ျပဳလုပ္သကဲ့သို႔ သာမန္ မဲအမ်ားစုျဖင့္ ပါလီမန္က ျပင္ဆင္ခဲျ့ခင္းျဖစ္သည္။ ထိုေၾကာင့္ ျဗိတိသွ် ဖြဲ႔စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံု အေျခခံဥပေဒမွာ ျပင္ဆင္ရန္လြယ္ကူေသာ အေျခခံဥပေဒ ျဖစ္ေၾကာင္းထင္ရွားသည္။

Posted in: ႏိုင္ငံေရးသိပၸံ