Central African Republic

၄၃။ဗဟိုအာဖရိက သမၼတႏိုင္ငံ
(Central African Republic)

ေနာက္ခံသမိုင္း အက်ဥ္း

ျပင္သစ္ကိုလိုနီႏိုင္ငံျဖစ္ေသာ ယူဘန္ - ရွာရီ (Ubangi – Shari) ႏိုင္ငံသည္ ၁၉၆၀ တြင္ လြတ္လပ္ေရး ရေသာအခါ ဗဟိုအာဖရိက သမၼတႏိုင္ငံျဖစ္လာခဲ့သည္။ အုပ္ခ်ဳပ္မႈ ညံ့ဖ်င္းေသာစစ္အစိုးရ၏ အုပ္ခ်ဳပ္မႈေအာက္ တြင္ဆယ္ခုႏွစ္မ်ားစြာမျငိမ္မသက္ျဖစ္ျပီေနာက္ ၁၉၉၃ တြင္ အရပ္သားအုပ္ခ်ဳပ္ေရး စတင္ခဲ့ျပီး ဆယ္ႏွစ္ၾကာျမင့္ခဲ့သည္။သမၼတ အန္ဂ်ီ - ဖဲလစ္ခ္စ္ ပါတာစီ (Ange Felix Patasse) အစိုးရသည္မျငိမ္မသက္ျဖစ္ မႈမ်ားႏွင့္ အေျခအေနဆိုး၀ါးလာခဲ့သည္။ ၂၀၀၃ ခုႏွစ္မတ္လတြင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ဖရန္႔ကို႔(စ္) ဘိုဇစ္ဇီ (Francois Bozize) ဦးေဆာင္ေသာစစ္တပ္က သမၼတကိုဖယ္ရွားကာ အာဏာသိမ္းလိုက္ျပီး ၾကားျဖက္အစိုးရ ဖြဲ႔စည္းခဲ့သည္။ အရပ္သားအုပ္စုမ်ားႏွင့္အဓိကႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ားက အာဏာသိမ္းအစိုးရကို တိတ္တဆိတ္နားလည္မႈျဖင့္ ေထာက္ ခံ ခဲ့ၾကေသာ္လည္း ၂၀၀၅ ေမလ တြင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ဘိုဇစ္ဇီ ဥကၠဌ ျပဳ၍က်င္းပေသာ ျမဴနီစပါယ္ ဥပေဒျပဳ လြတ္ေတာ္ ႏွင့္သမၼတ ေရြးေကာက္ပြဲမ်ားတြင္ အျပင္းအထန္ျပိဳင္ဆိုင္ခဲ့ၾကသည္။ အစိုးရသည္ ယေန႔အခ်ိန္ထိ ဥပေဒစိုးမိုးမႈ မရွိေသာ နယ္စြန္နယ္ဖ်ား ေဒသမ်ားကို ထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္စြမ္းမရွိေသးေပ။ အိမ္နီးခ်င္းႏိုင္ငံမ်ားျဖစ္ေသာ ခ်ဒ္၊ ဆူဒန္၊ ႏွင့္ ဒီမိုကရက္တစ္ ကြန္ရိုသမၼတႏိုင္ငံမ်ားတြင္ မတည္ျငိမ္မႈမ်ားကလည္း ဗဟိုအာဖရိကသမၼတႏိုင္ငံအေပၚ သက္ ေရာက္မႈမ်ားျဖစ္ေစသည္။

ပထ၀ီ အေနအထား
တည္ေနရာ
အာဖရိက အလယ္ပိုင္း ။ဒီမိုကရက္တစ္ ကြန္ရိုသမၼတႏိုင္ငံ၏ေျမာက္ဘက္။

ေျမပံုအညႊန္း
အာဖရိက ။

ဧရိယာ
ကုန္းေျမ - 622,984 sq km
ေရ - 0 sq km
စုစုေပါင္း - 622,984 sq km

ထိစပ္နယ္ေျမ
ကင္မရြန္း - 797 sq km
ခ်ဒ္ - 1,197
ဒီမိုကရက္တစ္ကြန္ရိုသမၼတႏိုင္ငံ - 1,577 km
ကြန္ရိုသမၼတႏိုင္ငံ - 467 km
ဆူဒန္ - 1,165 km

ကမ္းရိုးတန္း
မရွိ (ကုန္းတြင္းပိတ္) ။

ရာသီဥတု
အပူပိုင္းေဒသရာသီဥတု ။ ပူ၍ေျခာက္ေသြ႔ေသာေဆာင္းရာသီ။စိုစြတ္ေသာေႏြရာသီ။

ေျမမ်က္ႏွာသြင္ျပင္
ျပန္႔ျပဴး ၊ လႈိင္းတြန္႔၍က်ယ္ျပန္႔ေသာကုန္းျမင့္လြင္ျပင္။အေနာက္ေတာင္ဘက္ႏွင့္
အေရွ႕ေျမာက္ ဘက္တြင္ျပန္႔က်ဲ ေနေသာေတာင္ကုန္းမ်ား။

မ်က္ႏွာျပင္ထက္ျခားနားခ်က္
အနိမ့္ဆံုးအပိုင္း အူတန္ဂူအီျမစ္ - 335 m
အျမင့္ဆံုးအပိုင္း ငါအူအီေတာင္ - 1420 m

သဘာ၀အရင္းအျမစ္
စိန္ ။ ယူေရနီယံ ။ သစ္ ။ေရႊ ။ ေရနံ ။ ေရအားလွ်ပ္စစ္ ။

လူ႔အရင္းအျမစ္ ။
လူဦးေရ 4,444,330 ဦးေရ
လူဦးေရတုိးနႈန္း 1.509 % (2008)
ေမြးဖြားႏႈန္း 33.13 /1000 ဦေရ (2008)
ေသဆံုးနႈန္း 18.04 / 1000 (2008)
ပွ်မ္းမွ်အသက္ က်ား - 44.14 ႏွစ္
မ - 44.29 ႏွစ္

လူမ်ိဳး
စင္ထရယ္ အာဖရိကန္ ။

တိုင္းရင္းသားလူမိ်ဳး
ေဘယာ - 33 %
ဘန္ဒါ - 27 %
ပန္ဂ်ီယာ - 13 %
ဆာရာ - 10 %
မစ္ဘိုဂမ္ - 7 %
ယာကိုမာ - 4 %
အျခား - 2 %

ကိုးကြယ္မႈ
မိရိုးဖလာကိုးကြယ္မႈ - 35 %
ပရိုတက္စတင္ ့ - 25 %
မြတ္စလင္ - 15 %

ဘာသာစကား
ျျပင္သစ္ (ံရံုးသံုး)ဆန္ရို ၊ လူမ်ိဳးစုဘာသာစကားမ်ား။

ျမိဳ႕ေတာ္
ဘန္ဂူအီ (Bangui)