Republic of Peru

၁၇၄။ပီရူး(Peru)

Republic of Peru

ေနာက္ခံသမိုင္းအက်ဥ္း

ေရွးေဟာင္းပီရူးႏိုင္ငံသည္ ထင္ရွားေသာ အင္ဒီယဥ္ေက်းမႈမ်ား တည္ရွိခဲ့ရာ ေနရာျဖစ္ခဲ့သည္။ အမ်ားအားျဖင့္ အင္ကာ ယဥ္ေက်းမႈမ်ားဟု ထင္ရွားခဲ့ျပီး ၁၅၃၃ တြင္ စပိန္ နယ္ေျမခ်ဲ ႔ထြင္သူတို႔က သိမ္းပိုက္ခဲ့သည္။

၁၈၂၁ တြင္ စပိန္ထံမွ လြတ္လပ္ေရးရရွိခဲ့ျပီး လက္က်န္စပိန္တပ္မ်ားကို ၁၈၂၄ အထိ ဆက္လက္ ႏွိမ္နင္းခဲ့သည္။ ၁၂ ႏွစ္ၾကာမွ် စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးႏွင့္ အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့ျပီး ၁၉၈၀ တြင္ ဒီမိုကေရစီစနစ္သို႔ ေျပာင္းလဲခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ စီးပြားေရးက်ပ္တည္းမႈ၊ သူပုန္ထမႈမ်ား ရင္ဆိုင္ခဲ့ရသည္။ ၁၉၉၀ ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ သမၼတ အယ္လ္ဘာတို မူဂ်ီမိုရီ အႏိုင္ရျပီးေနာက္ ဆယ္စုႏွစ္တစ္ခုအတြင္း စီးပြားေရးျပန္လည္ ေကာင္းမြန္လာျပီး သူပုန္ထမႈမ်ားကို ႏွိမ္နင္းခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ သမၼတ၏ အာဏာရွင္ဆန္ဆန္ က်င့္သံုးမႈမ်ား က်ယ္ျပန္႔လာခဲ့ျပီး ၁၉၉၀ ခုႏွစ္မ်ားေနာက္ပိုင္း စီးပြားေရးက်ဆင္းမႈမ်ားေၾကာင့္ အစိုးရအေပၚ မေက်နပ္မႈမ်ား ျဖစ္ပြားလာျပီး ၂၀၀၀ ခုႏွစ္တြင္ ျဖဳတ္ခ်ခံခဲ့ရသည္။ ထို႔ေနာက္ ၾကားျဖတ္အစိုးရမွ ၂၀၀၁ ေႏြဦး ေရြးေကာက္ပြဲကို ၾကီးၾကပ္ေပးခဲ့ျပီး အယ္လီဂ်န္ဒရိုတိုလီဒိုမန္ရမ္စ္ (Alejandro Toledo Merrique) ဌာေန အေမရိကတိုင္းရင္းသားမ်ားဲမွ ပထမဦးဆံုး ဒီမိုကေရစီ နည္းက် ေရြးေကာက္ခံ သမၼတျဖစ္လာခဲ့သည္။ ၂၀၀၆ ခုႏွစ္ သမၼတေရြးေကာက္ပြဲတြင္ အလန္ဂါရွား ပီရက္ဇ္ (Alan Garcia Perez) တေက်ာ့ျပန္ အႏိုင္ရခဲ့သည္။ ၄င္းသည္ ၁၉၈၅ မွ ၁၉၉၀ သမၼတတာ၀န္ထမ္းေဆာင္စဥ္က ညံ့ဖ်င္းခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ ယခုအခါအလြန္ေအာင္ျမင္ေသာ မကၠရိုစီးပြားေရးစနစ္ (ႏိုင္ငံလံုးအတိုင္းအတာျဖင့္ လုပ္ေဆာင္ေသာ စီးပြားေရးစနစ္) တစ္ရပ္ကို ဦးေဆာင္လ်က္ရွိ၏။


ပထ၀ီအေနအထား
တည္ေနရာ

ေတာင္အေမရိက အေနာက္ဘက္။ ေတာင္ပစိဖိတ္ သမုဒၵရာႏွင့္ ထိစပ္။ ခ်ိီလီႏွင့္ အီေကြဒါ ႏိုင္ငံတို႔ၾကား။


ေျမပံုအညႊန္း

ေတာင္အေမရိကတိုက္။


ဧရိယာ

ကုန္းေျမ = ၁,၂၈၅,၂၁၆ sqkm

ေရ= ၅,220 sqkm


ထိစပ္နယ္ေျမ

ဘိုလီဗယား = ၁,၀၇၅ km

ဘရာဇီး = ၂,၉၉၅ km

ခ်ီလီ = ၁၇၁ km

ကိုလံဘီယာ = ၁,၈၀၀ km

အီေကြေဒါ = ၁,၄၂၀ km


ကမ္းရိုးတန္း

၂,၄၂၄ km


ရာသီဥတု

အေရွ ႔ဘက္တြင္ အပူပိုင္း ရာသီဥတု။ အေနာက္ဘက္တြင္ ေျခာက္ေသြ႔ ကႏၱာရ ရာသီဥတု။ အင္ဒီးစ္ေတာင္တန္းမ်ားတြင္ အပူအေအးမွ်တေသာ ရာသီဥတုႏွင့္ အလြန္ေအးခဲေသာ ရာသီဥတုမ်ားရွိ။


ေျမမ်က္ႏွာသြင္ျပင္

အေနာက္ဘက္ ကမ္းရိုးတန္း ေျမျပန္႔ (ကိုစတာ)။ အလယ္ပိုင္းတြင္ ျမင့္မားၾကမ္းတမ္းေသာ အင္ဒိးစ္ ေတာင္တန္း (ဆီအယ္ရာ) အေရွ ႔ဘက္ အေမဇုန္ျမစ္၀ွမ္း ေျမနိမ့္သစ္ေတာ (ဆယ္လ္ဗာ)

ေျမမ်က္ႏွာအျမင့္ျခားနားခ်က္

အိနိမ့္ဆံုးအပိုင္း

ပစိဖိတ္သမုဒၵရာ = ၀m

အျမင့္ဆံုးအပိုင္း = နီဗာဒိုဟြာစကာရန္ =၆၇၆၈m


သဘာ၀အရင္းအျမစ္

ေၾကးနီ၊ ေငြ၊ ေရႊ၊ ေရနံ၊ သစ္၊ ငါး၊ သံရိုင္း၊ ေက်ာက္မီးေသြး၊ ေဖါ့စဖိတ္၊ သံရိုင္း၊ ေက်ာက္မီးေသြး၊ ေဖါ့စဖိတ္၊ ဆားျပာ၊ ေရအားလ်ွပ္စစ္၊ သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႔။


လူ႔အရင္းအျမစ္

လူဦးေရ။ ။၂၉,၅၄၆,၉၆၃ (၂၀၀၉)

လူဦးေရၾကီးမားမႈ ကမာၻ႔အဆင့္ = ၃၉

လူဦးေရတိုးႏႈန္း

၁.၂၂၉%

ေမြးဖြားႏႈန္း

၁၉.၃၈/၁၀၀၀ ဦးေရ (၂၀၀၉)

ေသဆံုးႏႈန္း

၆.၁၄/၁၀၀၀ ဦးေရ (၂၀၀၉)

ပ်မ္းမွ်အသက္

က်ား=၆၈.၈၈ႏွစ္

မ=၇၂.၆၉ႏွစ္

စုစုေပါင္း=၇၀.၇၄ ႏွစ္ (၂၀၀၉)


လူမ်ိဳး

ပီရူး


တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳး

အေမရင္ဒီးယန္း=၄၅%

မက္စတီတို=၃၇%

လူျဖဴ=၁၅%

လူမည္း၊ ဂ်ပန္၊ တရုတ္ႏွင့္ အျခား=၃%

ကိုးကြယ္မႈ

ရိုမန္ကက္သလစ္ = ၈၁.၃%

ေ၀ေဂလိ=၁၂.၅%

အျခား=၃.၃%

အမည္မသိႏွင့္ ဘာသာမဲ့=၂.၉%


ဘာသာစကား

စပိန္ (ရံုးသံုး)၊ စြယ္ခြ်ာ (ရံုးသံုး)

အိုင္မာရာ၊ အေမဇုန္တိုင္းရင္းသားဘာသာစကား အမ်ားအျပား။

ျမိဳ ႔ေတာ္

လီမာ(lima)

Posted in: ကမာၻ႔ႏိုင္ငံမ်ား