Dominicon Republic

၆၄။ဒိုမီနီကန္ သမၼတႏိုင္ငံ
(Dominican Republic)

ေနာက္ခံသမိုင္း အက်ဥ္း
၁၉၄၂ ခုႏွစ္တြင္ ခရစၥတိုဖါ ကိုလံဘတ္၏ ပထမဦးဆံုးခရီးစဥ္၌ ရွာေဖြေတြ႔ရွိခဲ့ျပီး ဟစၥပန္ညိဳလာ (Hispaniola) ကြ်န္းသည္ ကာရစ္ဘီယံေဒသတြင္း ႏွင့္ အေမရိကန္ ကုန္းမသို႔ စပိန္ တို႔က်ဳးေက်ာ္၀င္ ေရာက္ရန္ အားယူရာ ၾကားခံေဒသတစ္ခုျဖစ္လာခဲ့သည္။ ၁၆၉၇ ခုႏွစ္တြင္ ကြ်န္း၏ အေနာက္ဘက္ျခမ္း သံုးပံုတစ္ပံုကို ျပင္သစ္ ပိုင္နယ္ေျမ အျဖစ္ အသိအမွတ္ျပဳခဲ့သည္။ ၎နယ္ေျမသည္ ၁၈၀၄ ခုႏွစ္တြင္ ေဟတီႏိုင္ငံျဖစ္လာခဲ့ျပီး ဆန္တို ဒိုမင္ဂို ဟု ေနာက္ပိုင္းတြင္ေခၚတြင္ေသာ ကြ်န္း၏ က်န္ေသာအပိုင္းသည္ ၁၈၂၁ တြင္ လြတ္လပ္ေရးရရွိ ခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ ေဟတီက သိမ္းပိုက္ထားခဲ့ျပီး ၂၂ ႏွစ္ၾကာ အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့သည္။ ၁၈၄၄ တြင္ ဒိုမီနီကန္သမၼတႏိုင္ငံ အျဖစ္ လြတ္လပ္ေရးရရွိခဲ့ျပန္သည္။ ၁၈၆၁ တြင္ မိမိ၏ဆႏၵအေလွ်ာက္ စပိန္အင္ပါယာ လက္ေအာက္သို႔ ခို၀င္ခဲ့ ျပီး ႏွစ္ႏွစ္အၾကာတြင္ တိုက္ပြဲဆင္ႏႊဲခဲ့ျပီး ၁၈၆၅ တြင္ လြတ္လပ္ေရးျပန္လည္ရယူခဲ့သည္။ အေျခအေနမတည္ျငိမ္ မႈမ်ားေၾကာင့္ ျပည္သူကိုယ္စားျပဳေသာ အစိုးရမ်ားေပၚေပါက္ျခင္းမရွိဘဲ ၁၉၆၀ မွ ၁၉၆၁ အထိ ရာေဖးလီယိုနီ ဒတ္တရူဂ်ီလို (Rafael Leonidas Trujillo) က အာဏာရွင္စနစ္ျဖင့္ အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့သည္။ (Juan Bosch) ၁၉၆၂ တြင္ ဂ်ဴအန္ဘို႔ခ်္ကို သမၼတအျဖစ္ေရြးေကာက္တင္ေျမာက္္ခ့ဲံေသာ္လည္း ၁၉၆၃ တြင္စစ္တပ္မွ အာဏာ သိမ္းျပီး ဖယ္ရွားပစ္ခဲ့သည္။ ၁၉၆၅ ခုႏွစ္တြင္ ဘို႔ခ်္ကိုသမၼတ အျဖစ္ျပန္လည္ေပးအပ္ရန္ ဆူပူအံုးၾကြရာမွ ျပည္တြင္းစစ္ ျဖစ္ပြားခဲ့ရာ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု က ၾကား၀င္ေျဖရွင္းေပးခဲ့သည္။ ၁၉၆၆ ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ ဂ်ိဳအာကြင္ ဘာလာဂူအာ (Joaquin Balaguer) က ဘို႔ခ်္ ကို အႏိုင္ရရွိျပီး သမၼတ ျဖစ္လာခဲ့သည္။ ဘာလာဂူအာ က အႏွစ္ (၃၀) ခန္႔ အာဏာဖက္တြယ္ထားခဲ့ျပီး ႏိုင္ငံတကာမွ မသန္႔ရွင္းေသာ ေရြးေကာက္ပြဲမ်ား အေပၚ ဖိအားေပးမႈ ေၾကာင့္ ၁၉၉၆ တြင္ ဘာလာဂူအာ ၏အုပ္ခ်ဳပ္မႈကို အဆံုးသတ္ေစခဲ့သည္။ ထိုေနာက္ပိုင္းပံုမွန္ေရြးေကာက္ ပြဲမ်ားတြင္ အတိုက္အခံ ကိုယ္စားလွယ္မ်ားမွ အႏိုင္ရရွိခဲ့ၾကသည္။ သမၼတ သက္တမ္းႏွစ္ၾကိမ္ ထမ္းေဆာင္ခြင့္ အေျခခံဥပေဒတြင္ ျပင္ဆင္ျဖည့္စြက္ခဲ့ျပီးေနာက္ သမၼတေဟာင္း လီယိုနယ္ ဖါနန္ဒတ္ေရနာ (Leonel Fernandez Reyna – 1996 – 2000)သည္ ၂၀၀၄ ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ ဒုတိယ သက္တမ္းအတြက္ အႏိုင္ရရွိခဲ့သည္။

ပထ၀ီအေနအထား
တည္ေနရာ
ကာရစ္ဘီယံ ။ ဟစၥပန္ညိဳလာကြ်န္း၏ အေရွ႕ဘက္ျခမ္း သံုးပံုႏွစ္ပံု ။ေျမာက္အတၱလႏိၱတ္
သမုဒၵရာ ႏွင့္ ကာရစ္ဘီယံ ပင္လယ္ၾကား။ေဟတီ အေရွ႕ဘက္။

ေျမပံုအညႊန္း
အေမရိက အလယ္ပုိင္း ႏွင့္ ကာရစ္ဘီယံ ။

ဧရိယာ
ကုန္းေျမ m- 48,380 sq km
ေရ - 350 sq km
စုစုေပါင္း - 48,730 sq k

ထိစပ္နယ္ေျမ
ေဟတီ - 360 km

ကမ္းရိုးတန္း
12,88 km

ရာသီဥတု
အပူပိုင္းပင္လယ္ ရာသီဥတု ။ ရာသီလိုက္အပူခ်ိန္ အနညး္ငယ္ေျပာင္းလဲမႈရွိ ။
ရာသီလိုက္ မိုးရြာသြန္းမႈေျပာင္းလဲမႈရွိ။

ေျမမ်က္ႏွာသြင္ျပင္
ၾကမ္းတမ္းေသာ ကုန္းျမင့္ ႏွင့္ ေတာင္မ်ား။ ေတာင္ၾကားေဒသမ်ားတြင္ ေျမဩဇာေကာင္းမြန္။

မ်က္ႏွာျပင္အျမင့္ျခားနားခ်က္
အနိမ္ဆံုးအပိုင္း လာဂိုအင္နရီကြီလို - 46 m
အျမင့္ဆံုးအပိုင္း ပီကိ္ု ဒြါတီ - 3,175 m

သဘာ၀အရင္းအျမစ္
နီကယ္ ၊ ေဘာက္ဇိုက္သတၱဳ ၊ ေရႊ ၊ေငြ ။

လူ႔အရင္းအျမစ္
လူဦးေရ 9,507,133 ဦးေရ (2008)
လူဦးေရတိုးႏႈန္း 1.495 % (2008)
ေမြးဖြားႏႈန္း 22.65 /1000 ဦးေရ (2008)
ေသဆံုးနႈန္း 5.3 / 1000 ဦးေရ (2008)
ပွ်မ္းမွ်အသက္ က်ား - 71.61 ႏွစ္
မ - 75.24 ႏွစ္
စုစုေပါင္း - 73.39 ႏွစ္ (2008)

လူမ်ိဳး
ဒိုမီနီကန္

တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳး
ေသြးေႏွာ - 73 %
လူျဖဴ - 16 %
လူမည္း - 11 %

ကိုးကြယ္မႈ
ရိုမန္ကက္သလစ္ - 95 %
အျခား - 5 %

ဘာသာစကား
စပိန္ ။

ျမိဳ႕ေတာ္
ဆန္တို ဒိုမင္ဂို (Santo Domingo)

Posted in: ကမာၻ႔ႏိုင္ငံမ်ား