Political Science Part (51)

အီတလီႏိုင္ငံ

ႏိုင္ငံအမ်ိဳးအစား
အစိုးရတစ္ဖြဲ႔တည္းသာရွိေသာ ယူနီတရီႏိုင္ငံျဖစ္သည္။

ဖြဲ႔စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံုအေျခခံဥပေဒ
ဒုတိယကမာၻစစ္အျပီး ၁၉၄၆ခုႏွစ္တြင္ ျပည္သူ႔ဆႏၵအရ ဘုရင္စနစ္ကိုဖ်က္သိမ္းခ့ဲျပီး ၁၉၅၈ခုႏွစ္တြင္ ဖြဲ႔စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံု အေျခခံဥပေဒကို ေရးဆြဲခဲ့ၾကသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ေရးသားမွတ္တမ္းတင္ထားေသာ ဥပေဒမ်ားျဖစ္ၾကသည္။

ဖြဲ႔စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံု အေျခခံဥပေဒကို ျပင္ဆင္ႏိုင္ရန္ လႊတ္ေတာ္ႏွစ္ခုစလံုးက တစ္ၾကိမ္နဲ႔တစ္ၾကိမ္ ရက္ေပါင္း ၉၀ျခား၍ ႏွစ္ၾကိမ္စလံုး ျပင္ဆင္ခ်က္အဆိုကို သေဘာတူအတည္ျပဳရသည္။ လႊတ္ေတာ္ တစ္ခုခု၏ ၁/၅ ေသာ အမတ္မ်ားက ႏွစ္ၾကိမ္စလံုးျပင္ဆင္ခ်က္အဆိုကို အတည္ျပဳၾကလွ်င္ ျပည္သူ႔ဆႏၵေကာက္ခံရန္မလိုေခ်။

ကိုယ္စားလွယ္ေရြးခ်ယ္ေရးစနစ္
အသက္၂၅ႏွစ္ျပည့္ေသာ အီတလီသူ/သား တိုင္းမဲေပးႏိုင္ခြင့္ရရွိျပီး မဲဆႏၵ တစ္နယ္ကိုယ္စားလွယ္ တစ္ေယာက ္စနစ္ကို အသံုးျပဳသည္။

ဥပေဒျပဳဌာန
လႊတ္ေတာ္ႏွစ္ခုစနစ္ကို အသံုးျပဳ၍ ေအာက္လႊတ္ေတာ္ကို ျပည္သူတို႔က ေရြးေကာက္တင္ေျမႇာက္ထားေသာ အမတ္ေပါင္း ၅၆၀ျဖင့္ ဖြဲ႔စည္းထားသည္။ ၄င္းအမတ္တို႔၏ အမတ္သက္တမ္းမွာ ၅ႏွစ္ျဖစ္ျပီး ၀န္ၾကီးခ်ဳပ္ႏွင့္တကြ ၄င္း၏ ကက္ဘိနက္၀င္၀န္ၾကီးမ်ားကို ေအာက္လႊတ္ေတာ္ကပင္ ေရြးခ်ယ္တင္ေျမာက္ရသည္။ ထို႔ျပင္ ဘ႑ာေရးႏွင့္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးဥပေဒမ်ားကို ေရးဆြဲရေသာေၾကာင့္ အထက္လႊတ္ေတာ္ထက္ တန္ခိုးၾကီးသည္ဟု ယူဆရသည္။

အထက္လႊတ္ေတာ္စီးနိတ္ကို ျပည္သူတို႔က ေရြးေကာက္တင္ေျမႇာက္ထားေသာ အမတ္သက္တမ္း ၆ႏွစ္ရွိေသာ အမတ္ေပါင္း ၃၂၀ႏွင့္ သမၼတေလာင္း တစ္ေယာက္အျပင္ သမၼတက ရာသက္ပန္ခန္႔အပ္ထားေသာ အမတ္၅ေယာက္တို႔ျဖင့္ ဖြဲ႔စည္းထားသည္။

ဘ႑ာေရးႏွင့္စပ္လ်ဥ္းေသာ ဥပေဒမွအပ ဥပေဒျဖင့္ အာဏာတြင္ ေအာက္လႊတ္ေတာ္ႏွင့္ တူညီ၏။ ထို႔ျပင္အစိုးရအဖြဲ႔ကို အယံုအၾကည္မရွိအဆိုကို တင္သြင္းႏိုင္ခြင့္ရွိသည္။

အုပ္ခ်ဳပ္ေရးဌာန
ပါလီမန္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္ျဖစ္သည္။ ရုပ္ျပအုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴးမွာ ပါလီမန္ႏွစ္ရပ္စလံုးက ေရြးခ်ယ္တင္ေျမႇာက္ေသာ သက္တမ္း ၇ႏွစ္ရွိသည္။ အီတလီသမၼတျဖစ္၍ အုပ္ခ်ဳပ္အာဏာကိုအသံုးျပဳကာ အစစ္အမွန္ အုပ္ခ်ဳပ္သူမွာ ၀န္ၾကီးခ်ဳပ္သာျဖစ္သည္။

တရားစီရင္ေရးဌာန
တရားသူၾကီးမ်ားကို ခန္႔အပ္ရာျခင္း၊ ရာထူးတိုးေပးျခင္းႏွင့္ ၄င္းတရားသူၾကီးတို႔၏ စည္းစနစ္က်နမႈကို "ဥပေဒျပဳေကာင္စီ" ကေဆာင္ရြက္သည္။ ၄င္းေကာင္စီတြင္ သမၼတ၊ ဥပေဒ ပါေမာကၡမ်ား၊ လႊတ္ေတာ္ႏွစ္ခုေပါင္းက ေရြးခ်ယ္တင္ေျမႇာက္ထားေသာ ေရွ ႔ေနမ်ားႏွင့္ ရာဇာ၀တ္တရားသူၾကီးမ်ား (magistrates) ႏွင့္ တရားသူၾကီးတို႔က ေရြးေကာက္တင္ေျမႇာက္ထားေသာ သူမ်ားပါ၀င္ၾကသည္။ ၄င္းတို႔၏ သက္တမ္းမွာ (၄) ႏွစ္သာျဖစ္၏။

ဖြဲ႔စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံု အေျခခံဥပေဒႏွင့္ စပ္ဆိုင္ေသာ တရားရံုးကို သမၼတက ခန္႔အပ္ေသာ တရားသူၾကီး ၅ ၾကီး၊ ဥပေဒျပဳအဖြဲ႔က တင္ေျမႇာက္ေသာ တရားသူၾကီး ၅ဦးႏွင့္ "ဥပေဒျပဳေကာင္စီ" က ခန္႔အပ္ေသာ တရားသူၾကီး ၅ ဦးတို႔ျဖင့္ ဖြဲ႔စည္းတည္ေထာင္ထား၏။ ၄င္းတရားရံုးသည္ ေနာက္ဆံုးအယူခံ၀င္ရာ ရံုးပင္ျဖစ္သည္။

ဤေနရာတြင္ ႏိုင္ငံေရးသိပၸံျပီး၏။

Posted in: ႏိုင္ငံေရးသိပၸံ