Kingdom of Bhutan

၂၆။ဘူတန္(Bhutan)
Kingdom of Bhutan

ေနာက္ခံသမိုင္း အက်ဥ္း
1865 တြင္ ျဗိတိန္ႏွင့္ ဘူတန္ႏွစ္ႏိုင္ငံ စင္ခ်ဳးလူး စာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္ဆိုခဲ့သည္။ စာခ်ဳပ္အရ ဘူတန္နယ္ေျမအခ်ိဳ႕ ကိုျဗိတိသွ်ထံသုိ႔ ေပးခဲ့ရျပီး အျပန္အလွန္အားျဖင့္ ျဗိတိသွ်က ႏွစ္စဥ္ေထာက္ပံံ့ေၾကးေငြေပးရသည္။ 1907 ခုႏွစ္ တြင္ ျဗိတိသွ် အလိုက် ဘုရင္စနစ္တည္ေထာင္ခဲ့သည္။ သံုးႏွစ္အၾကာတြင္ စာခ်ဳပ္တစ္ခုကိုခ်ဳပ္ဆိုခဲ့ျပီး စာခ်ဳပ္အရ ဘူတန္၏ျပည္တြင္းေရးကို ျဗိတိသွ်မွ၀င္ေရာက္စြက္ဖက္ျခင္းမျပဳရန္ ႏွင့္ ႏိုင္ငံျခားေရးကိစၥမ်ားကို ျဗိတိသွ် အလိုက်ုအတိုင္း ေဆာင္ရြက္ရန္ သေဘာတူညီခဲ့ၾကသည္။ 1947 တြင္ အိႏိၵယ လြတ္လပ္ေရးရျပီးေနာက္ အထက္ပါသေဘာတူညီခ်က္မ်ားကို အိႏိၵယက ဆက္လက္တာ၀န္ယူခဲ့သည္။ေနာက္ႏွစ္ႏွစ္ အၾကာတြင္ အင္ဒို - ဘူတန္ စာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္ဆိုခဲ့ျပီး ျဗိတိသွ်လက္ထက္က သိမ္းပိုက္ထားေသာ နယ္ေျမမ်ားကိုျပန္လည္ ေပးအပ္ခဲ့သည္။ ေထာက္ပံ့ေၾကးေငြကိုလည္းတရား၀င္ျပဳခဲ့ျပီး ကာကြယ္ေရးႏွင့္ ႏိုင္ငံျခားကိစၥရပ္မ်ားကို အိႏိၵယက တာ၀န္ယူခဲ့ သည္။ နီေပါရိွ ဘူတန္ဒုကၡသည္ 100,000 ေက်ာ္ကို ေျဖရွင္းေပးႏိုင္ျခင္းမရွိေသးေပ။ ဒုကၡသည္ 90 % ရာခိုင္ ႏႈန္းမွာ ကုလသမဂၢ ဒုကၡသည္မ်ားဆိုင္ရာ မဟာမင္းၾကီးရုံး(UNHCR) ၏ဒုကၡသည္စခန္း(၇) ခုတြင္ ေနထိုင္လ်က္ ရွိသည္။ 2005 ခုႏွစ္ မတ္လတြင္ ဘုရင္ ဂ်စ္မီဆင္းဂ်ီ၀မ္ေခ်ာက္(Jigme Singye Wangchauk) သည္ ဖဲြ႔စည္း အုပ္ခ်ဳပ္ပံုအေျခခံဥပေဒမူၾကမ္းကို တင္ျပခဲ့သည္။ ဒီမိုကေရစီအသြင္သို႔ ကူးေျပာင္းရန္ျဖစ္ျပီး အတည္ျပဳႏိုင္ ေရးအတြက္ လူထုဆႏၵခံယူပြဲက်င္းပရန္ တိုက္တြန္းခဲ့သည္။ 2006 ဒီဇင္ဘာတြင္ သားျဖစ္သူ ဂ်စ္မီခီဆာနမ္ဂ်ယ္ ၀မ္ေခ်ာက္ (Jigme Khesar Namgyel Wangchuck) ကို နန္းအပ္လုိက္သည္။ ဒီမိုကေရစီသို႔ ကူးေျပာင္းခ်ိန္တြင္ ေခါင္းေဆာင္တစ္ဦးအျဖစ္ အေတြ႔အၾကဳံ အရည္အခ်င္း ျပည့္၀ႏိုင္ေစရန္ ရည္ရြယ္သည္။ 2007 ခုႏွစ္ အေစာပိုင္း တြင္ အိႏိၵယႏွင့္ ဘူတန္ ႏွစ္ႏိုင္ငံ ျပန္လည္ညွိႏႈိင္း၍ ႏိုင္ငံျခားေရးမူ၀ါဒမ်ားႏွင့္ပတ္သက္၍ ဘူတန္ကိုလုပ္ပိုင္ခြင့္ မ်ားပိုမိုေပးအပ္ခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ မူ၀ါဒေရးရာ အဆံုးအျဖတ္ျပဳလုပ္ရာတြင္ သင္ဖူး (Thimphu) အစိုးရသည္ နယူးေဒလီႏွင့္ဆက္လက္ ပူးေပါင္းလုပ္ေဆာင္လ်က္ရွိသည္။ 2007 ဇူလိုင္လတြင္ ကက္ဘိနက္၀န္ၾကီး(၁၀) ဦး အဖဲြ႔မွ၀န္ၾကီး (၇) ဦးႏႈတ္ထြက္သြားခဲ့သည္။ 2008 မတ္လတြင္ က်င္းပသည့္ ဒီမိုကေရစီနည္းက် ပါလီမန္ေရြးေကာက္ပဲြျပီးသည့္ အခ်ိန္အထိ ကက္ဘိနက္က အိမ္ေစာင့္အစိုးရအျဖစ္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္။2008 ဇူလိုင္လတြင္ ႏိုင္ငံ၏ ပထမဦးဆံုး ဖြဲ႔စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံု အေျခခံ ဥပေဒကို ဘုရင္ကအတည္ျပဳသေဘာတူညီခဲ့သည္။

ပထ၀ီအေနအထား
တည္ေနရာ
ေတာင္အာရွ ၊အိႏိၵယႏွင့္ တရုတ္ၾကား။

ေျမပံုအညႊန္း
အာရွ ။

ဧရိယာ
ကုန္းေျမ - 47,000 sq km
ေရ - 0 m
စုစုေပါင္း - 47,000 sq km

ထိစပ္နယ္ေျမ
တရုတ္ - 470 km
အိႏိၵယ - 605 km
စုစုေပါင္း - 1075 km

ကမ္းရုိးတန္း
မရွိ (ကုန္းတြင္းပိတ္)

ရာသီဥတု

ရာသီဥတု အေျပာင္းအလဲမ်ား။ ေတာင္ဘက္ေျမျပန့္ေဒသတြင္ အပူပိုင္းရာသီဥတု။ အလယ္ပိုင္းေတာင္ၾကားေဒသ မ်ားတြင္ ေအးျမေသာ ေဆာင္းရာသီ ၊ ပူေသာေႏြရာသီ။ဟိမ၀ႏၱာ ေတာင္တန္းတြင္ ျပင္းထန္ေသာ ေဆာင္းရာသီ ႏွင့္ေအးျမေသာေႏြရာသီ။

ေျမမ်က္ႏွာသြင္ျပင္
ေတာင္ထူထပ္ ၊ ေျမဩဇာေကာင္းေသာေတာင္ၾကားေဒသမ်ား။ဆဗါးနားျမက္ခင္း။

မ်က္ႏွာျပင္အထက္ျခားနားခ်က္
အနိမ့္ဆံုးအပိုင္း ဒရန္မီခ်ဳး - 97 m
အျမင့္ဆံုးအပိုင္း ကူလာ ကန္ဂရီ - 7553 m

သဘာ၀အရင္းအျမစ္

သစ္ ၊ ေရအားလွ်ပ္စစ္ ၊ ဂ်စ္ပဆမ္ေက်ာက္ (ေက်ာက္ပတ္တီးျပဳလုပ္ရာတြင္သံုးေသာ)
ထံုး(ကယ္လဘီယမ္ ကာဗြန္နိတ္)။

လူ႔အရင္းအျမစ္
လူဦးေရ 682,321 ဦးေရ (2008)
လူဦးေရတိုးႏႈန္း 1.301 % (2008)
ေမြးဖြားႏႈန္း 20.26 / 1000 ဦးေရ (2008)
ေသဆံုးနႈန္း 7.56 / 1000 ဦးေရ (2008)
ပွ်မ္းမွ်သက္တမ္း က်ား - 64.75 ႏွစ္
မ - 66.35 ႏွစ္
စုစုေပါင္း - 65.53 ႏွစ္

လူမ်ိဳး
ဘူတန္ ။

တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳး
ဘိုတီ - 50 %
နီေပါ - 35 % (လူမ်ိဳးစုမ်ား)
ေဒသခံတိုင္းရင္းသားမ်ားႏွင့္
ေရြ႕ေျပာင္းလူမ်ိဳးစုမ်ား - 15 %
ကိုးကြယ္မႈ
လားမားဗုဒၶဘာသာ - 75 %
ဟိႏၵဴ - 25 %

ဘာသာစကား
ဂြ်န္ခါ (ရုံးသံုး) ၊ ဘိုတီလူမ်ိဳးမ်ားေျပာေသာ တိဘက္ ေဒသိယ စကားအမ်ိဳးမ်ိဳး။
နီေပါလူမ်ိဳးမ်ားေျပာေသာ နီေပါေဒသိယစကားအမ်ိဳးမ်ိဳး ။

ျမိဳ႕ေတာ္
သင္ဖူး (Thimphu)

Posted in: ကမာၻ႔ႏိုင္ငံမ်ား