Gaza Strip

၈၁။ဂါဇာကမ္းေျမာင္
(Gaza Strip)

ေနာက္ခံသမိုင္း အက်ဥ္း

၁၉၉၃ စက္တင္ဘာ အစၥေရး - ပါလက္စတိုင္းလြတ္ေျမာက္ေရးအဖဲြ႔တို႔၏ ၾကားျဖတ္ကိုယ္ပိုင္ အစိုးရအစီ အစဥ္ အေျခခံစည္းမ်ဥ္း ေၾကာျငာခ်က္အရ အေနာက္ဘက္ကမ္း ႏွင့္ ဂါဇာကမ္းေျမွာင္ ေဒသတို႔တြင္ ပါလက္ စတိုင္း ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္မႈအသြင္ ကူးေျပာင္းေရးကာလ တစ္ရပ္ ျဖစ္ေပၚလာခဲ့သည္။ ၁၉၉၄ ေမလ မွ ၁၉၉၉ စက္တင္ဘာလအတြင္း သေဘာတူညီခ်က္ စာခ်ဳပ္မ်ားစြာခ်ဳပ္ဆိုခဲ့ျပီး အစၥေရးက ပါလက္စတိုင္း အာဏာပိုင္ (Palestinian Autherity – PA) အဖဲြ႔သို႔ ပါလက္တိုင္း လူမ်ိဳးမ်ား အေျခခ်အေနာက္ဘက္ကမ္းႏွင့္ ဂါဇာကမ္းေျမာင္ေဒသတို႔ အတြက္လံုျခံဳေရးႏွင့္ လူထုတာ၀န္မ်ားလႊဲေျပာင္းေပးခဲ့သည္။ အေနာက္ဘက္ကမ္းႏွင့္ ဂါဇာကမ္း ေျမာင္ေဒသ အျမဲတမ္းတည္ျငိမ္ေသာ အေျခအေနမ်ားရရွိေစရန္ ေစ့စပ္ညိွနႈိင္းမႈမ်ား ျပဳလုပ္ေနစဥ္ အစၥေရးက ပါလက္စတိုင္း ထိန္းခ်ဳပ္ေဒသအမ်ားအျပားကို ျပန္လည္သိမ္းပိုက္ခဲ့မႈေၾကာင့္ ၂၀၀၀ ခုႏွစ္ စက္တင္ဘာလတြင္ ပါလက္စတိုင္း အံုၾကြမႈ (Intifada) ျဖစ္ေပၚလာျခင္းေၾကာင့္ ေစ့စပ္ပြဲမ်ား ရပ္ဆိုင္းသြားခဲ့သည္။ ၂၀၀၃ ဧျပီ လ တြင္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု ဥေရာပ သမဂၢ ၊ ကုလသမဂၢ ႏွင့္ ရုရွတို႔ပါ၀င္ေသာေလးပြင့္ဆိုင္အဖဲြ႔က အစၥေရးႏွင့္ဒီမိုကရက္တစ္ ပါလက္စတိုင္း ယူေသာ ဦးေဆာင္ ပါတီ ႏွစ္ရပ္ျဖင့္ အက်ိဳးတူပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈမ်ားအေပၚ အေျခခံ၍ ၂၀၀၅ ခုႏွစ္ ပဋိပကၡမ်ား ေျပလည္သြားေစရန္ ရည္ရြယ္၍ လမ္းျပေျမပံုတစ္ခု ေရးဆြဲေဖၚေဆာင္ခဲ့သည္။ ႏွစ္ဘက္စလံုးက ၎တို႔ေပးထားေသာ ကတိက၀တ္မ်ားကို ပ်က္ကြက္ခဲ့ၾကျပီး တစ္ဖက္ႏွင့္ တစ္ဖက္ အၾကမ္းဖက္မႈမ်ား ၊ စြပ္စြဲမႈမ်ား ရွိခဲ့သည့္အတြက္ အျမဲတမ္း အေျခအေနအေပၚ သေဘာတူညီခ်က္ ရရွိေရးအတြက္ရည္ရြယ္ထားေသာအခ်ိန္သတ္မွတ္ခ်က္ကို အကန္႔အသတ္မရွိေရႊ႕ဆိုင္းထားခဲ့သည္။ ၂၀၀၄ ခုႏွစ္ေႏွာင္းပိုင္းတြင္ ပါလက္စတိုင္း ေခါင္းေဆာင္ ယာဆာအာရာဖတ္ ကြယ္လြန္ျပီးေနာက္ မာမြတ္အာ့ဘတ္ကို (PA) ေခါင္းေဆာင္အျဖစ္ ၂၀၀၅ ဇန္န၀ါရီလ တြင္ ေရြးခ်ယ္ခဲ့သည္။ ေနာက္တစ္လ အၾကာတြင္ ျငိမ္းခ်မ္းေရး တိုးတက္ေရးအတြက္ အစၥေရးႏွင့္ (PA) တို႔သည္ ရွမ္းအယ္ - ရွီးအိုက္ သေဘာတူညီခ်က္မ်ား ကိုလက္ခံခဲ့သည္။ ၂၀၀၅ စက္တင္ဘာလ တြင္ အစၥေရးသည္ ဂါဇာ ကမ္းေျမာင္ေဒသ ႏွင့္ အေနာက္ဘက္ကမ္းရွိ အစၥေရး လူမ်ိဳးမ်ား ၊ စစ္သားမ်ား ၊စစ္တပ္မ်ား ကို မိမိသေဘာ ႏွင့္ မိမိရုပ္သိမ္းထြက္ခြါေပးခဲ့သည္။

သို႔ ေသာ္ ပင္လယ္ျပင္ ၊ ေလေၾကာင္း ႏွင့္ ဂါဇာ၀င္ေပါက္ ထြက္ေပါက္ အမ်ားစု ကို ထိန္းခ်ဳပ္ထားလ်က္ရွိသည္။ ၂၀၀၅ ႏို၀င္ဘာလတြင္ PA - အစၥေရး သေဘာတူညီခ်က္ အရ PA ႏွင့္ အီဂ်စ္ ပူးတြဲထိန္းခ်ဳပ္၍ ဂါဇာႏွင့္ အီဂ်စ္ၾကားရွိ ရာဖာ နယ္စပ္ ထြက္ေပါက္ ကိုျပန္လည္ဖြင့္လွစ္ရန္ အတည္ျပဳခဲ့သည္။ ၂၀၀၆ ခုႏွစ္ ဇန္န၀ါရီတြင္ အစၥလာမ္ ခုခံေရးလႈပ္ရွားမႈ ပါတီ (သို႔) ဟားမတ္ (Islamic Resistance Movemenf , Hamas) က ပါလက္စတိုင္း ဥပေဒျပဳ ေကာင္စီ (Palestinion Legislative Council – PLC) တြင္ အႏိုင္ရရွိခဲ့သည္။ ဟားမတ္ ဦးေဆာင္အစိုးရကို ႏိုင္ငံတကာအသိုင္းအ၀ုိင္းက အသိအမွတ္ျပဳရန္ ျငင္းဆိုခဲ့ၾကသည္။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ ၎က အစၥေရးတည္ရွိမႈကို လက္မခံျခင္း ၊ အၾကမ္းဖက္မႈမ်ား ရပ္ တန္႔ပစ္ရန္ မလိုလားျခင္း ၊ အစၥေရး ႏွင့္ PA ၏ ယခင္ျငိမ္းခ်မ္းေရး သေဘာတူညီခ်က္မ်ားကို မလိုက္နာျခင္း စသည့္အခ်က္မ်ားေၾကာင့္ျဖစ္၏ ၂၀၀၆ ခုႏွစ္ မတ္လ တြင္ PA အစိုးရ တြင္ ဟားမတ္ အာဏာရရွွိလာသည္။ သို႔ေသာ္ သမၼတ အာ့ဘတ္ (Abbas) အေနႏွင့္ စီးပြားေရးပိတ္ဆို႔ထားမႈ ဖယ္ရွားေပးႏိုင္ေစရန္ ႏိုင္ငံတကာ အသိုင္းအ၀ိုင္း မွ လက္ခံႏိုင္ေလာက္သည့္ ႏိုင္ငံေရးလုပ္ေဆာင္ခ်က္မ်ားႏွင့္ ေဆြးေႏြးညိွနႈိင္းမႈမ်ား အားနည္းခဲ့ သည္။ PLC အဖြဲ႔၀င္ အမ်ားအျပား ဖမ္းဆီးထိန္းသိမ္းထားျပီး က်န္ေသာအဖြဲ႔၀င္မ်ားကိုလည္း ခရီးသြားလာမႈ ကန္႔ သတ္ထားေသာေၾကာင့္ ဟားမတ္ PLC အေနႏွင့္ ၂၀၀၆ ခုႏွစ္တစ္ႏွစ္လံုး စည္းေ၀းႏိုင္ျခင္းမရွိခဲ့ေပ။၂၀၀၆ ခုႏွစ္ ႏွင့္ ၂၀၀၇ ခုႏွစ္ အေစားပိုင္းတြင္ ဖါတာ (Fatah) ႏွင့္ ဟားမတ္ ေထာက္ခံသူမ်ားၾကား အၾကမ္းဖက္မႈ မ်ားျဖစ္ပြားခဲ့ျပီး ပါလက္စတိုင္း အေျမာက္အမ်ား ေသဆံုးဒါဏ္ရာရမႈမ်ား ျဖစ္ေပၚခဲ့သည္။ ၂၀၀၇ ေဖေဖၚ၀ါရီလ တြင္ သမၼတ အာ့ဘက္ ႏွင့္ ဟားမတ္ ပါတီ ႏိုင္ငံေရးဗ်ဴရို အၾကီးအကဲ မစ္ရွယ္တို႔ ေဆာ္ဒီအာေရဗ် ႏိုင္ငံ၌ မကၠာ သေဘာတူညီခ်က္ ( Macca Agreement) ကို လက္မွတ္ေရးထိုးခဲ့ၾကသည္။ ၎၏ရလဒ္အေနႏွင့္ ဟားမတ္ ပါတီ၀င္ အစၥေမး ဟာနီယာ ဦးေဆာင္သည့္ ပါလက္စတိုင္း ညီညြတ္ေရးအစိုးရ (Polesstinian Notional Unity Government – NUG) ဖြဲ႔စည္းခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ဂါဇာကမ္းေျမာင္ေဒသ အတြင္းတိုက္ခိုက္မႈမ်ား ဆက္လက္ျဖစ္ ပြားလ်က္ရွိျပီး ဇြန္လ တြင္ ဟားမတ္လက္နက္ကိုင္မ်ားက ဂါဇာေဒသအတြင္းရွိ စစ္တပ္ႏွင့္အစိုးရဌာနဆိုင္ရာအားလံုးကို အၾကမ္းဖက္နည္းျဖင့္ ထိန္းခ်ဳပ္ထားႏိုင္ခဲ့သည္။ အာ့ဘက္သည္ NUG ကိုဖ်က္သိမ္းခဲ့ျပီး သမၼတ အမိန္႔ အာဏာကို အသံုးျပဳ၍ လြတ္လပ္ေသာ ဆာယမ္ေဖးယတ္ (Salam Fayyad ) ဦးေဆာင္ေသာ PA အစိုးရ ကို အေနာက္ဘက္ကမ္းတြင္ တည္ေထာင္ခဲ့သည္။ ဟားမတ္သည္ NVG ဖ်က္သိမ္းခဲ့မႈကို ျပန္လည္ရုပ္သိမ္းခဲ့ျပီး ဖာတာအုပ္စု ႏွင့္ စကားေျပာရန္ ကမ္းလွမ္းခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ အာ့ဘက္က ဂါဇာ ကမ္းေျမာွင္ေဒသတြင္ (PA) အုပ္ခ်ဳပ္မႈကို ျပန္လည္အသက္သြင္းရန္ ဟားမတ္၏ သေဘာတူညီမႈမရမခ်င္း ၊ ေဖးယတ္ ဦးေဆာင္ အေနာက္ ဘက္ ကမ္းအစိုးရ ကို အသိအမွတ္မျပဳမခ်င္း ေစ့စပ္ညွိနႈိင္းမႈမ်ား မလုပ္ဟုဆိုသည္။ ေဖးယတ္ႏွင့္PAအစိုးရတို႔သည္ အေနာက္ဘက္ကမ္းေဒသတြင္ အေျခအေနမ်ား တိုးတက္ေကာင္းမြန္လာေစရန္ လံုျခံဳေရးႏွင့္ စီးပြားေရး ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈမ်ား ေရွးဦးစြာ ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္။ အစၥေရး ၀န္ၾကီးခ်ဳပ္ အိုလမတ္ (Olmert) ႏွင့္ အာဘက္တို႔ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးခဲ့ၾကျပီး ပါလက္စတိုင္း အက်ဥ္းသား အခ်ိဳ႕ျပန္လႊတ္ေပးရန္ႏွင့္ ထိန္းသိမ္းခံအေကာက္ခြန္ဘ႑ာေငြမ်ား ျပန္လည္ေပးအပ္ရန္ သေဘာတူညီခဲ့သည္။ ၂၀၀၇ ႏို၀င္ဘာလအတြင္းက အေမရိကန္ႏိုင္ငံ ေမရီလင္းျပည္နယ္ ၊ အႏၷာပိုလစ္ျမိဳ႕တြင္ က်င္းပေသာ ႏိုင္ငံတကာ အစည္းအေ၀းတြင္ ျငိမ္းခ်မ္းေရး ေစ့စပ္ညွိနႈိင္းမႈမ်ားျပန္လည္ျပဳလုပ္ရန္ႏွင့္အျပီးသတ္ျငိမ္းခ်မ္းေရးအေျဖရရွိေအာင္ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ရန္ သေဘာတူညီခဲ့သည္။

ပထ၀ီအေနအထား
တည္ေနရာ
အေရွ႕အလယ္ပိုင္း ။ ေျမထဲပင္လယ္ႏွင့္ ထိစပ္။ အီဂ်စ္နွင့္ အစၥေရးႏိုင္ငံမ်ားၾကား။

ေျမပံုအညႊန္း
အ ေရွ႕အလယ္ပိုင္း ။

ဧရိယာ
ကုန္းေျမ - 360 sq km
ေရ - 0 sq km
စုစုေပါင္း - 360 sq km

ထိစပ္နယ္ေျမ
အီဂ်စ္ - 11 km
အစၥေရး - 151 km
စုစုေပါင္း - 162 km

ကမ္းရိုးတန္း
40 km

ရာသီဥတု
အပူအေအးမွ်တ ။ မွ်တေသာေဆာင္းရာသီ ၊ ေျခာက္ေသြ႕၍ေႏြးေထြးေသာ ေႏြရာသီ။

ေျမမ်က္ႏွာသြင္ျပင္
ျပန္႔ျပဴးညီညာရာမွသည္ လႈိင္းတြန္႔ေသာေျမမ်က္ႏွာ။ သဲႏွင့္ သဲေတာင္ကုန္းမ်ား၊ရွိေသာ ကမ္းရိုးတန္းေျမျပန္႔။

မ်က္ႏွာျပင္အျမင့္ျခာနားခ်က္
အနိမ့္ဆံုးအပိုင္း ေျမထဲပင္လယ္ - 0 m
အျမင့္ဆံုးအပိုင္း အဘူေအာ္ဒါ - 105 m

သဘာ၀အရင္းအျမစ္
စိုက္ပ်ိဳးေျမ ၊ သဘာ၀ဓါတ္ေငြ႕။

လူ႔အရင္းအျမစ္
လူဦးေရ 1,500,202 (2008)
လူဦးေရတိုးႏႈန္း 3.422 % (2008)
ေမြးဖြားနႈန္း 37.75 / 1000 ဦးေရ (2008)
ေသဆံုးႏႈန္း 3.53/1000ဦးေရ(2008)
ပွ်မ္းမွ်အသက္ က်ား - 71.6 ႏွစ္
မ - 74.83 ႏွစ္
စုစုေပါင္း - 73.16 ႏွစ္ (2008)

လူမိ္်ဳး
ပါလက္စတိုင္း

တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳး
မြတ္စလင္ - 99.3 %
ခရစ္ယာန္ - 0.7 %

ဘာသာစကား
အာရပ္ ၊ ဟီဘရူး ၊ အဂၤလိပ္။

ျမိဳ႕ေတာ္
သတ္မွတ္ထားျခင္းမရွိ။

Posted in: ကမာၻ႔ႏိုင္ငံမ်ား