(Eritrea) State of Eritrea

၆၉။ အီရီထရီယာ
(Eritrea)
State of Eritrea

ေနာက္ခံသမိုင္း အက်ဥ္း
၁၉၅၂ ခုႏွစ္တြင္ အီရီထရီယာသည္ အီသီယိုးဘီးယာ၏ ဖက္ဒရယ္ ျပည္ေထာင္စု၀င္တစ္ခုအျဖစ္ သိမ္းပိုက္ ျခင္းခံခဲ့ရသည္။ အီသီယိုးပီးယာက ျပည္နယ္တစ္ခုအျဖစ္ သိမ္းပိုက္ထားခဲ့ျပီး (၁၀) ႏွစ္အၾကာ ႏွစ္ (၃၀)ၾကာ ေတာ္လွန္ပုန္ကန္မႈ ျဖစ္ပြားခဲ့ျပီး ၁၉၉၁ တြင္ အရီထရီယန္း သူပုန္မ်ားက အစိုးရတပ္မ်ားကို ေအာင္ျမင္စြာ ေခ်မုန္းနိုင္ခဲ့သည္။ လြတ္လပ္ေရးအတြက္ လူထုဆႏၵခံပြဲကို ၁၉၉၃ တြင္ က်င္းပခဲ့ရာ အျပတ္အသက္ အနိုင္ရရွိခဲ့သည္။ ၁၉၉၈ တြင္ ျဖစ္ပြားေသာ အီသီယိုးပီးယားႏွင့္ နယ္စပ္ အျငင္းပြားမႈျပသနာသည္ ၂၀၀၀ ဒီဇင္ဘာတြင္ ကုလသမဂၢ၏ ဦးေဆာင္ေျဖရွင္းမႈျဖင့္ ေျပလည္သြားခဲ့သည္။ အီသီယိုးပီးယားႏွင့္ နယ္စပ္ (25) km က်ယ္၀န္းေသာ ယာယီ လံုျခံဳေရးဇံု (Temparary Seulrity Zone) တြင္ ကုလသမဂၢ ျငိမ္းခ်မ္းေရး လုပ္ငန္းမ်ား ေဆာင္ရြက္ရန္အတြက္ အီရီထရီယာမွ လက္ခံထားသည္။ အဆိုပါ နယ္စပ္ျပသနာမ်ားကို ေျဖရွင္း ဖြဲ႔စည္ထားေသာ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ေကာ္မရွင္က ၎တို႔ေလ့လာ ေတြ႔ရွိခ်က္မ်ားကို ၂၀၀၂ ခုႏွစ္တြင္ ေဖၚျပခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ ကုလသမဂၢ ျငိမ္းခ်မ္းေရးအဖြဲ႔ႏွင့္ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ေကာ္မရွင္ စသည့္ႏွစ္ဖြဲ႔လံုးႏွင့္ ျပသနာကို ေျပလည္ေအာင္ ေျဖရွင္းနိုင္ျခင္းမရွိေသးေပ။ ၂၀၀၇ ခုႏွစ္၊ နို၀င္ဘာ ၃၀ ရက္ေန႔တြင္ အီရီထရီယား ႏွင့္ အီသီယိုပီယား နယ္နိမိတ္ေကာ္မရွင္ (EEBC) က ႏွစ္ႏိုင္ငံအၾကား အျငင္းပြားလ်က္ရွိေသာ နယ္နိမိတ္ကို ခြဲျခားသတ္မွတ္ေပးခဲ့သည္။ ယင္းသတ္မွတ္ခ်က္အရ ဘက္မီျမိဳ႕အပါအ၀င္ အီသီယိုးပီးယား သိမ္းပိုက္ထားေသာ အျငင္းပြားနယ္ေျမ အေတာ္မ်ားမ်ား အီသီယိုးပီးယားဘက္သို႔ ပါသြားခဲ့သည္။အီရီထရီးယားက (EEBC) ၏ “Virtual demarcayion’’ ေခၚ “ပကတိ နယ္ေျမသတ္မွတ္ခ်က္” ဆံုးျဖတ္ခ်က္ကို လက္ခံခဲ့ျပီး အီရီထရီးယား ပိုင္နက္ျဖစ္ေသာ ယာယီလံုျခဳံေရးဇုံေပၚမွ အီသီယိုးပီးယား တပ္မ်ားဖယ္ရွားေပးရန္ ေတာင္းဆိုခဲ့ေသာ္လည္း အီသီယုိးပီးယားက ယင္းဆံုးျဖတ္ခ်က္ကို လက္မခံေပ။


ပထ၀ီ အေနအထား
တည္ေနရာ
အာဖရိက အေရွ႕ပိုင္း ။ ပင္လယ္နီ ႏွင့္ ထိစပ္။ဂ်ီေဘာက္တီ ႏွင့္ဆူဒန္ႏိုင္ငံတို႔ၾကား။

ေျမပံုအညႊန္း
အာဖရိက

ဧရိယာ
ကုန္ေျမ - 121,320 sq km
ေရ - 0 sq km
စုစုေပါင္း - 121,320 sq km

ထိစပ္နယ္ေျမ
ဂ်စ္ေဘက္တီ - 109 km
အီသီယိုးပီးယား- 912 km
ဆူဒန္ - 605 km

ကမ္းရိုးတန္း
2,234 km

ရာသီဥတု
ပင္လယ္နီ ကမ္းရိုးတန္း တေလ်က္ ပူ၍ေျခာက္ေသြ႔ေသာ ကႏၱာရကမ္းေျမာင္း။ အေအးပို၍ ပိုမိုစြတ္စိုေသာ အလယ္ပိုင္းကုန္းျမင့္။ အေနာက္ေတာင္ ကုန္းမ်ားႏွင့္ ေျမနိမ့္ေဒသမ်ားတြင္ အေတာ္အတန္ မိုးေခါင္။

ေျမမ်က္ႏွာသြင္ျပင္
အီသီယိုးပီးယား၏ေတာင္ ေျမာက္သြယ္တန္းေနေသာ မတ္ေစာက္ကုန္းျမင့္ ပါ၀င္လ်က္ရွိျပီး အေရွ႕ဘက္ရွိ ကမ္းရိုးတန္း ကႏၱာရေျမျပန္႔ဆီသို႔ ေလ်ာဆင္းသြား အေနာက္ေျမာက္တြင္ ေတာင္ကုန္း ေပါမ်ားျပီး အေနာက္ေတာင္ဘက္တြင္ ျပန္႔ျပဴးညီညာ လႈိင္းထေသာ ေျမျပန္႔ေရာေထြးတည္ရွိ။

မ်က္ႏွာျပင္အျမင့္ျခားနားခ်က္
အနိမ့္ဆံုးအပိုင္း ကူးလူး အနီး ဒီနာကီ ခ်ိဳင့္၀ွမ္း - 75 m
အျမင့္ဆံုးအပိုင္း ဆြိဳင္ရာ - 3,018 m

သဘာ၀အရင္းအျမစ္
ေရႊ၊ ျပာဓါတ္၊ သြပ္၊ ေၾကးနီ၊ ဆား၊ ေရနံႏွင့္ သဘာ၀ဓါတ္ေငြ႔ ထုတ္ယူႏိုင္ဖြယ္၊ ငါး။

လူ႔အရင္းအျမစ္
လူဦးေရ 5,502,026 (2008)
လူဦးေရတိုးႏႈန္း 2.631 % (2008)
ေမြးဖြားႏႈန္း 34.94 / 1000 ဦးေရ (2008)
ေသဆံုးႏႈန္း 8.63 / 1000 ဦးေရ (2008)
ပွ်မ္းမွ်အသက္ က်ား - 59.35 ႏွစ္
မ - 63.46 ႏွစ္
စုစုေပါင္း - 61.38 ႏွစ္ (2008)

လူမိ်ဳး
အီရီထရီးယန္း။

တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳး
တိုက္ဂရစ္ညာ - 50 %
တိုက္ဂရီ ႏွင့္ ကူနာမာ - 40 %
ေအဖါ - 4 %
ဘာဟို - 3 %
အျခား - 3 %

ကိုးကြယ္မႈ
မြတ္စလင္ ။ ေကာ့ကတစ္ခရစ္ယာန္ ၊ ရိုမန္ကက္သလစ္ ၊ ပရိုတက္စတင့္။

ဘာသာစကား
ေအဖါ၊ အရပ္၊ တိုက္ဂရီ၊ အျခား ကတ္ရွိတစ္စကားမ်ား။

ျမိဳ႕ေတာ္
အက္မာရာ (Asmara)

Posted in: ကမာၻ႔ႏိုင္ငံမ်ား