Political Science Part (18)

ႏိုင္ငံေရးသိပၸံပညာ အပိုင္း (၁၈)

အေမရိကန္ ဖြဲ႔စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံု အေျခခံဥပေဒ

၁၇၈၉ ခုႏွစ္တြင္ ေရးဆြဲခဲ့ေသာ အေမရိကန္ ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံဥပေဒမွာ ကမၻာေပၚတြင္ ျပင္ဆင္ရန္ အခက္ဆံုးေသာ ဥပေဒျဖစ္သည္ ။ ဤသို႔ ျပင္ဆင္ရန္ခက္မႈေၾကာင့္ ၎ဥပေဒကို ေရးဆြဲသည့္ ၁၇၈၉ ခုႏွစ္မွ ယေန႔ ၁၉၆၃ ခုႏွစ္အထိ ႏွစ္ေပါင္း ၁၇၄ ႏွစ္အတြင္း ျပင္ဆင္ခ်က္ေပါင္း ၂၂ ခုသာ ရွိသည္။ အေျခခံဥပေဒမ်ားကို ေခတ္ႏွင့္ ေလ်ာ္ညီေအာင္ အခါအားေလ်ာ္စြာ ျပင္ဆင္သင့္ေသာ္လည္း ဤမွ် ရွည္လ်ားေသာကာလအတြင္း ျပင္ဆင္ခ်က္ ၂၂ ခုသာရွိျခင္းကို ၾကည့္ျခင္းျဖင့္ အေမရိကန္ အေျခခံဥပေဒ မည္မွ်ျပင္ဆင္ရန္ ခက္ခဲေၾကာင္း ခန္႔မွန္းၾကည့္ႏိုင္ေပမည္။

၁။ ဖြဲ႔စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံု အေျခခံဥပေဒကို ျပင္ဆင္ရန္ အထက္လႊတ္ေတာ္ႏွင့္ ေအာက္လႊတ္ေတာ္တို႔ သီးျခားစြာျဖင့္ ၂/၃ ေသာမဲျဖင့္ တင္သြင္းႏိုင္သည္။ ၎ ၂/၃ မွာ လႊတ္ေတာ္ တခုစီတြင္ တက္ေရာက္ေသာ အမတ္မ်ား၏ ၂/၃ မဟုတ္ေပ။ လႊတ္ေတာ္ တခုစီတြင္ ရွိေသာ အမတ္ေပါင္း ၂/၃ စီျဖစ္ရမည္။

၂။ ျပည္နယ္စုစုေပါင္း ၂/၃ တို႔က ျပင္ဆင္ရန္ လိုေၾကာင္း တင္ျပေသာအခါ ကြန္ဂရက္က ၎အဆိုျပဳခ်က္ကို စဥ္းစားရန္ အထူးလႊတ္ေတာ္တရပ္ ေရြးေကာက္တည္ေထာင္ေပးရသည္။

၃။ အေျခခံဥပေဒကို ျပင္ဆင္ခ်က္ အတည္ျဖစ္ရန္ ျပည္ေထာင္စုတြင္ပါ၀င္ေသာ ျပည္နယ္စုစုေပါင္း၏ ၃/၄ တို႔က သေဘာတူရေပသည္။ ၃/၄ တို႔က သေဘာမတူလွ်င္ ျပင္ဆင္ခ်က္ အတည္မျဖစ္ေတာ့ေပ။

ျပင္သစ္ဖြဲ႔စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံုအေျခခံဥပေဒ

ျပင္သစ္ႏိုင္ငံသည္ ျပင္ဆင္ရန္ ခက္ခဲေသာ ဖြဲ႔စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံုအေျခခံဥပေဒကို အသံုးျပဳသည့္ ယူနီ တရီႏိုင္ငံတႏိုင္ငံျဖစ္သည္။ အေျခခံဥပေဒကိုျပင္ဆင္ရန္ ျပင္သစ္ေအာက္လႊတ္ေတာ္(National Assembly) ကသာတင္သြင္း ႏိုင္သည္။ ေအာက္လႊတ္ေတာ္က အတည္ျပဳျပီး အထက္လႊတ္ေတာ္ (Council of State) ကို တင္ျပရသည္။ အကယ္၍ လႊတ္ေတာ္ႏွစ္ရပ္အနက္မွ လႊတ္ေတာ္တခုခုတြင္ သာမန္မဲအမ်ားအားျဖင့္ အတည္ျပဳျခင္းျဖစ္ခဲ့လွ်င္ ျပင္ဆင္ခ်က္အတည္ျဖစ္ေစရန္ ျပည္သူ႔ ဆႏၵ ေကာက္ခံ ျခင္း ျပဳရသည္။

ဖြဲ႔စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံု အေျခခံဥပေဒျပင္္ဆင္ရန္ အဆိုကို ေအာက္လႊတ္ေတာ္၏ ၂/၃ ေသာ အမတ္မ်ား ႏွင့္ အထက္လႊတ္ေတာ္၏ ၃/၅ ေသာ အမတ္မ်ားက သေဘာတူလွ်င္ ျပင္ဆင္ခ်က္အဆိုအတည္ျဖစ္သည္။ ျပည္သူ႔ဆႏၵေကာက္ခံျခင္းျပဳရန္မလိုေပ။

အီတလီ ဖြဲ႔စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံု အေျခခံဥပေဒ

အီၤတလီတြင္ ဒုတိယကမၻာစစ္မတိုင္မီက ျပင္ဆင္ရန္လြယ္ကူေသာ ဖြဲ႔စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံုအေျခခံ ဥပေဒ ကို အသံုးျပဳခဲ့သည္။ အာဏာရွင္မႈကိုလိုနီသည္ ျပင္ဆင္ရန္လြယ္ကူေသာ ဖြဲ႔စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံုအေျခခံဥပေဒ ကို လိမၼာပါးနပ္စြာ အသံုးျပဳ၍ ျပည္သူတို႔၏ အခြင့္အေရးမ်ားကို ဖ်က္ဆီးကာ ၁၉၂၂-ခုႏွစ္တြင္ ၎ကို၎ အီတလီျပည္၏ အာဏာရွင္တစ္ေယာက္ျဖစ္လာေအာင္ ျပဳလုပ္ခဲ့သည္။

အထက္ပါ အေၾကာင္းေၾကာင့္ ဒုတိယကမၻာစစ္ျပီးေသာအခါ ဖြဲ႔စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံု အေျခခံဥပေဒကို အသစ္ေရးဆြဲ၍၊ ၎အေျခခံဥပေဒကို ျပင္ဆင္ရန္ အေျခခံဥပေဒ၏ အပုဒ္“၁၃၈”ျဖင့္ ေအာက္ပါအတိုင္း ျပဌာန္းထားခဲ့သည္။

အေျခခံဥပေဒကို ျပင္ဆင္ရန္ ေအာက္လႊတ္ေတာ္ (Chamber of Deputies) က ေသာ္လည္း ေကာင္း အထက္လႊတ္ေတာ္ (Senate) က ေသာ္လည္းေကာင္း တင္သြင္းႏိုင္သည္။ ၎ျပင္ဆင္ခ်က္ အဆိုကို လႊတ္ေတာ္ႏွစ္ရပ္လံုးက တၾကိမ္ႏွင့္ တၾကိမ္ရက္ေပါင္း “၉၀” ျခား၍ စည္းေ၀ရသည္။ လႊတ္ေတာ္ႏွစ္ရပ္လံုးမွ ႏွစ္ၾကိမ္စလံုး သာမန္အမတ္အမ်ားစုက သေဘာတူလွ်င္ ျပင္ဆင္ခ်က္အဆိုကို အတည္ျဖစ္သည္။

လႊတ္ေတာ္ႏွစ္ခုအနက္မွ လႊတ္ေတာ္တစ္ခုခုတြင္ ပါ၀င္ေသာ အမတ္ဦးေရ၏ ၁/၅ က ေသာ္ လည္းေကာင္း မဲဆႏၵရွင္ ၅၀၀၀၀ (ငါးေသာင္း) က ေသာ္လည္းေကာင္း ဖြဲ႔စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံုအေျခခံဥပေဒကို ျပင္ဆင္ရန္ေတာင္းဆိုလွ်င္ ျပည္သူ႔ဆႏၵေကာက္ခံျခင္း (Referendum) ျပဳရသည္။ သို႔ရာတြင္ လႊတ္ေတာ္ႏွစ္ရပ္စလံုး၌ ႏွစ္ၾကိမ္စလံုး အမတ္ ၂/၃ ျဖင့္ ျပင္ဆင္ခ်က္ အဆိုကို အတည္ျပဳခဲ့ပါက ျပည္သူ႔ဆႏၵေကာက္ခံျခင္းျပဳရန္ မလိုေပ။

အိႏိၵယဖြဲ႔စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံု အေျခခံဥပေဒ

အိႏိၵယျပည္ေထာင္စုႏိုင္ငံတြင္ ဗဟိုအစိုးရ၏ ဥပေဒျပဳေရးဌာနျဖစ္ေသာ ဗဟိုလႊတ္ေတာ္ႏွစ္ခုေပါင္း မွ လႊတ္ေတာ္တက္ေရာက္လာသည့္ ကိုယ္စားလွယ္ အမတ္ေပါင္း ၂/၃ က သေဘာတူညီလွ်င္ ျပင္ဆင္ ခ်က္အဆိုအတည္ျဖစ္သည္။

ကေနဒါ ဖြဲ႔စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံုအေျခခံဥပေဒ ျပင္ဆင္ပံု

ကေနဒါႏိုင္ငံတြင္ အေျခခံဥပေဒကို ျပင္ဆင္လိုလွ်င္ ကေနဒါလႊတ္ေတာ္ႏွစ္ရပ္က ျဗိတိသွ်ဘုရင္- ဘုရင္မထံ ျပင္ဆင္ခ်က္ကို တင္ျပရသည္။ ၎ျပင္ဆင္ခ်က္ကို ျဗိတိသွ်ပါလီမန္က ေဆြးေႏြးအတည္ ျပဳရသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ကေနဒါႏိုင္ငံတြင္ အသံုးျပဳေသာ အေျခခံဥပေဒျပင္ဆင္နည္းမွာ တျခားျပည္ေထာင္စု မ်ားတြင္ သံုးေသာနည္းမ်ားႏွင့္ စာၾကည့္လွ်င္လြယ္ကူသည္။ သို႔ရာတြင္ျပင္ဆင္ခ်က္ကို တျခားႏိုင္ငံတႏိုင္ငံကို တင္ျပရသျဖင့္ ျပင္ဆင္ခ်က္မ်ား ေႏွာင့္ေႏွးၾကန္႔ၾကာေစႏိုင္သည့္အျပင္ တိုင္းျပည္၏ ဂုဏ္သိကၡာကိုလည္း ထိခုိက္သည္။

Posted in: ႏိုင္ငံေရးသိပၸံ