Political Science Part (15)

ႏိုင္ငံေရးသိပၸံ အပိုင္း (၁၅)

ဖြဲ႔စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံုအေျခခံဥပေဒ
ဖြဲ႔စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံု အေျခခံဥပေဒကို ေခတ္သစ္နည္းအရ ဖြဲ႔ၾကည့္ပါက ျပင္ဆင္ရန္လြယ္ကူေသာ ဥပေဒႏွင့္ ျပင္ဆင္ရန္ခက္ခဲေသာ ဥပေဒဟူ၍ ႏွစ္မ်ိဳးေတြ႔ရေပမည္။ ဥပေဒတစ္ခုကို ရာသက္ပန္ ေကာင္းမြန္ျပည့္စံုေနမည္ဟု မယူဆအပ္ေပ။ ေျပာင္းလဲေနေသာ ေခတ္ႏွင့္ေလ်ာ္ညီေသာဥပေဒကို ေရးဆြဲၾကည့္သည့္ တိုင္းျပဳျပည္ျပဳ လႊတ္ေတာ္တိုင္းသည္ ေနာင္အခါ စီရင္ခ်က္နည္းႏိုင္သမွ်နည္္းေအာင္ ၾကိဳးစားအားထုတ္၍ ဥပေဒမ်ားကို ေရးဆြဲၾကစျမဲ ျဖစ္သည္။သို႔ရာတြင္ အခိ်န္အခါ အားေလ်ာ္စြာ ျပင္ဆင္ရန္ လိုလားမည္ကိုလည္း သိရွိၾကသျဖင့္ ၎တို႔ေရးဆြဲေသာ ဖြဲ႔စည္း အုပ္ခ်ဳပ္ပံုအေျခခံဥပေဒထဲမွာပင္ ဥပေဒ မ်ားကို မည္သို႔ျပင္ဆင္ရမည္ဟု အတိအက် ေရးသားျပဌာန္းထားေလ့ရွိသည္။

ဖြဲ႔စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံု အေျခခံဥပေဒကို ျပင္ဆင္ရာတြင္ ရိုးရိုးဥပေဒကို ျပင္ဆင္ျပဳလုပ္သကဲ့သို႔ အမတ္ အမ်ားစု၏ သေဘာတူညီခ်က္ျဖင့္ ျပင္္ဆင္ႏိုင္လွ်င္ ၊ျပင္ဆင္ရန္လြယ္ကူေသာ အေျခခံဥပေဒဟုေခၚ၍ အေျခခံဥပေဒကိုျပင္ဆင္ရာတြင္ သတ္မွတ္ခ်က္တစ္ခုခု ထားရွိလွ်င္(၀ါ) ရိုးရိုးနည္းမွတပါး တျခားေသာ နည္းလမ္း တခုခုျဖစ္ေစ၊နည္္းလမ္းမ်ားႏွင့္ျဖစ္ေစျပင္ဆင္ရပါက ျပင္ဆင္ရန္ခက္ခဲေသာ ဖြဲ႔စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံု အေျခခံဥးပေဒဟူ၍ ေခၚဆိုသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ျပင္ဆင္ရန္ လြယ္ကူေသာအေျခခံဥပေဒကိုခြဲျခားသိရွိလိုလွ်င္ ၄င္းအေျခခံဥပေဒကိုျပင္ဆင္ေသာနည္းလမ္းကို ၾကည့္ရေပမည္။ တနည္းအားျဖင့္ အေျခခံဥပေဒကို ျပင္ ဆင္ရာ၌ ခ်ဳပ္ခ်ယ္မႈရွိသည္ႏွင့္တျပဳိင္နက္ ၄င္းဥပေဒမွာျပင္ဆင္ရန္ခက္ခဲေသာအေျခခံဥပေဒျဖစ္ေတာ့သည္။

ျပင္ဆင္ရန္ခက္ခဲေသာဥပေဒကိုျပင္ဆင္နည္းမ်ား

၁။ခြ်င္းခ်က္ျဖင့္ ဥပေဒျပဳလႊတ္ေတာ္က ျပင္ဆင္ျခင္း
၂။ျပည္သူ႔ဆႏၵေကာက္ခံ၍ ျပင္ဆင္ျခင္း(Referendum.)
၃။ျပဳျပင္ခ်ကအတြက္ အထူးဖြဲ႔စည္းက်င္းပေသာလႊတ္ေတာ္ကျပင္ဆင္ျခင္း
၄။ျပည္ေထာင္စုႏိုင္ငံမ်ားတြင္ ျပည္နယ္မ်ား၏မဲဆႏၵျဖင့္ ျပင္ဆင္ျခင္း။

၁။ခြ်င္းခ်က္ျဖင့္ ဥပေဒျပဳလႊတ္ေတာ္က အေျခခံဥပေဒကိုျပင္ဆင္ရာတြင္လည္း သုံးမ်ိဳးသုံးစား ေတြ႔ရွိရသည္။ ၎တို႔မွာ

(က)ဥပေဒျပဳလႊတ္ေတာ္သည္ ရိုးရိုးဥပေဒမ်ား ျပဳလုပ္သကဲ့သို႔ သာမန္မဲအမ်ားစုျဖင့္ အေျခခံဥပေဒကို မျပင္ဆင္ႏိုင္ေပ။ သတ္မွတ္ထားေသာ လႊတ္ေတာ္အမတ္ အေရအတြက္ျပည့္ျပီး အမ်ားစု၏သေဘာတူညီခ်က္ျဖင့္ ျပင္ဆင္ေသာ ကိုတာ (Quorun) နည္း ျဖစ္သည္။ ၎တို႔ကို ဒုတိယကမာၻစစ္ မျဖစ္မီက ယူေမးနီးယားႏွင့္ ဘူ(လ္)ေဂးရီးယား ႏိုင္ငံမ်ားတြင္ အသုံးျပဳသည္။

(ခ)ဖြဲ႔စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပုံ အေျခခံဥပေဒကို ျပင္ဆင္ရန္ လိုလာေသာအခါ လက္ရွိဥပေဒျပဳအဖြဲ႔ကို ဖ်က္သိမ္း၍ ဥပေဒျပဳအဖြ႔ဲသစ္တစ္ခု ေရြးေကာက္ တင္ေျမွာက္ၾကျပီး အေျခခံဥပေဒကိို ျပင္ဆင္ေစသည္။ ဤနည္းကို ေနာ္ေ၀း၊ ဘယ္(လ္)ဂ်ီယံ၊ ဆြီဒင္ႏိုင္ငံမ်ားတြင္ အသုံးျပဳၾကသည္။

(ဂ)လက္ရွိဥပေဒျပဳအဖြဲ႔မွ သတ္မွတ္ထားေသာ မဲအေရအတြက္ျဖင့္ အေျခခံဥပေဒကို ျပင္ဆင္ႏိုင္သည္။ ဥပမာလႊတ္ေတာ္တက္သည့္ အမတ္မ်ား အနက္မွ ၂/၃ ကသေဘာတူ ဆႏၵေပးလွ်င္ ျပင္ဆင္ခ်က္အဆိုအ တည္ျဖစ္သည္။ ၎နည္းကို ေတာင္အာဖရိကႏိုင္ငံ၌ လည္းေကာင္း၊ ျမန္မာျပည္တြင္ ေတာ္လွန္ေရး အစိုးရမတက္မွီကလည္းေကာင္း အသုံးျပဳခဲ့ၾကသည္။

၂။ ျပည့္သူ႔ဆႏၵေကာက္ခံ၍ ျပင္ဆင္ျခင္း(Referendum.)

၂။ တခ်ိဳ ႔ ႏိုင္ငံမ်ားတြင္ ဥပေဒျပဳအဖြဲ႔၌ အေျခခံဥပေဒကိုျပင္ဆင္ႏုိင္ေသာအာဏာမရွိေပ။ ထို႔ေၾကာင့္ အေျခခံဥပေဒ ကိုျပင္ဆင္ရန္ အတြက္မဲဆႏၵရွင္မ်ားျဖစ္ၾကေသာ ျပည္သူလူထုအားျပင္ဆင္ခ်က္ကို တင္ျပ၍ ၾကိဳက္မၾကိဳက္ေမးျမန္းရသည္။ ျပည္သူ႔ဆႏၵေကာက္ခံျခင္း၊ (Referendum) ပင္ျဖစ္သည္။ ဤနည္းကိုၾသစ ေၾတးလ်၊ ဆြစ္ဇာလန္ႏွင့္တခ်ိဳ ႔ေသာအေမရိကန္ျပည္နယ္မ်ားတြင္ အသုံးျပဳသည္။

၃။ တခ်ိဳ ႔ေသာႏိုင္ငံမ်ားတြင္ အေျခခံဥပေဒကို ျပင္ဆင္ရန္ ဥပေဒျပဳအဖြဲ႔ကိုဖ်က္သိမ္းျပီး၊ အေျခခံဥပ ေဒေရးဆြဲေရးအဖဲြဲ႔တစ္ခုကို ေရြးေကာက္တင္ေျမွာက္ရသည္။ ၎အေျခခံေရးဆြဲေရးအဖြဲ႔သည္ ဥပေဒျပဳအ ဖြဲ႔သစ္ပင္ျဖစ္လာသည္။ ဤနည္းကို လက္တင္အေမရိကႏိုင္ငံမ်ားျဖစ္ၾကေသာ ဗရာဇီးလ္ႏိုင္ငံ၊ အာဂ်င္တီး နားႏိုင္ငံ၊ အီေကြေဒါႏိုင္ငံႏွင့္ခ်ီလီႏိုင္ငံမ်ားတြင္အသုံးျပဳသည္။ ယင္းနည္းသည္ အခ်ိန္ကုန္သည့္အျပင္ ေငြေၾကးလည္း အကုန္အက်မ်ားေသာေၾကာင့္ မ်ားစြာ အသုံးျပဳျခင္း မရွိေတာ့ေခ်။

၄။ အခ်ိဳ ႔ေသာ ျပည္ေထာင္စုႏိုင္ငံရွိ ဗဟုိအစိုးရမ်ား၌ အေျခခံဥပေဒကိုျပင္ဆင္ႏိုင္ခြင့္မရွိေၾကာင္း ေတြ႔ျမင္ရသည္။ အာဏာကို ျပည္နယ္မ်ားႏွင့္ ခဲြေ၀ထားသည့္အေလွ်ာက္ အေျခခံဥပေဒကို ျပင္ဆင္လိုလွ်င္ ျပည္နယ္မ်ားကိုတင္ျပ၍ ျပည္နယ္အမ်ားစု၏ သေဘာတူညီခ်က္ျဖင့္သာ ျပင္ဆင္ရသည္။ ဤနည္းျဖင့္ျပည္ ေထာင္စုႏိုင္ငံမ်ားျဖင့္သာ သက္ဆိုင္ေသာေၾကာင့္ ျပည္ေထာင္စုႏိုင္ငံမ်ားျဖစ္ၾကေသာ အေမရိကန္ႏွင့္ ဆြစ္ဇာလန္ႏိုင္ငံမ်ားတြင္ အသုံးျပဳသည္။

ျပင္ဆင္ရန္လြယ္ကူေသာ ဖြဲ႔စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပုံ အေျခခံဥပေဒႏွင့္ ျပင္ဆင္ရန္ ခက္ခဲေသာ ဖြဲ႔စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပုံ အေျခခံဥပေဒမ်ားအေၾကာင္းကို အၾကမ္းအားျဖင့္ သိရွိခဲ့ၾကေပျပီ။ သို႔ရာတြင္ အေျခခံဥပေဒႏွင့္ စပ္လ်ဥ္းျပီး အေသးစိတ္နားလည္သိရွိႏိုင္ရန္ ျဗိတိသွ်၊ အေမရိကန္ စေသာ ႏိုင္ငံမ်ား၌ အသုံးျပဳလ်က္ရွိေသာ ဖြဲ႔စည္းအုပ္ ခ်ဳပ္ပုံဥပေဒမ်ားကို ဆက္လက္၍ေလ့လာရေပမည္။

Posted in: ႏိုင္ငံေရးသိပၸံ