Political Science Part (12)

ႏိုင္ငံေရးသိပၸံပညာ အပိုင္း (၁၂)
ဆြစ္ဇာလန္ျပည္ေထာင္စုJustify Full

ဆြစ္ဇာလန္ျပည္ေထာင္စုမွာ ကင္တြန္းေခၚ ျပည္နယ္ ၁၉ - ျပည္နယ္တို႔၏ တ၀က္စီျဖင့္ ဖြဲ႔စည္းထားေသာ္လည္း ကမာၻေပၚတြင္ အလြန္ငယ္ေသာ ျပည္ေထာင္စုႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံျဖစ္သည္။ ဂ်ာမဏီ ျပင္သစ္ႏွင့္ အီတလီ စကားမ်ားေျပာဆိုၾကေသာ လူမ်ိဳးမ်ားကို စုစည္းဖြဲ႔ထားေသာ္လည္း ကမာၻတြင္ ဒီမိုေကရစီစနစ္ကို ေအာင္ျမင္စြာ က်င့္သံုးႏိုင္ေသာ ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံျဖစ္သည္။

သီးျခားသတ္မွတ္ထားေသာ အာဏာကို ဗဟိုအစိုးရလက္၌ထားျပီ က်န္အာဏာမ်ားကို ျပည္နယ္မ်ားကို ေရးထားသျဖင့္ ျပည္နယ္မ်ားသည္ အာဏာအမ်ားစုကို ရရွိကာ လြတ္လပ္တန္ခိုးၾကီး ရေပမည္။ သို႔ရာတြင္ လက္ေတြပ၌ ဗဟိုအစိုးရမွာ လြန္စြာ တန္ခိုးၾကီးေနျပန္ေသာေၾကာင့္ ဆြစ္ဇာလန္ ျပည္ေထာင္စုမွာ ထူးဆန္း၍ ေနျပန္သည္။

အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုႏွင့္ ၾသစေတးလ် ျပည္ေထာင္စုႏိုင္ငံမ်ားတြင္ ဗဟိုတရားလႊတ္ေတာ္ ခ်ဳပ္သည္သာလွ်င္ ဖြဲ႔စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံုအေျခခံဥပေဒကို ကိုင္စြဲ၍ ဗဟိုအစိုးရႏွင့္ ျပည္နယ္အစိုးရတို႔၏ အျငင္းပြားမႈ ျပႆနာမ်ားကို ေျဖရွင္းၾကသည္။ ဆြစ္ဇာလန္ႏိုင္ငံ၏ ဗဟိုတရားရံုးလႊတ္ေတာ္ခ်ဳပ္တြင္မူ ထိုကဲ့သို႔ေသာ တန္ခိုးပါ၀ါမရွိေခ်။ ဖြဲ႔စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံု အေျခခံဥပေဒကို ကိုကားကိုင္စြဲခြင့္အာဏာကို ဗဟိုဥပေဒျပဳအဖြဲ႔ လက္သို႔အပ္ႏွင္း ထားသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ အၾကြင္းအက်န္ အာဏာမ်ား ျပည္နယ္တို႔ လက္ထဲ၌ ရွိေသာ္လည္း ဗဟိုအစိုးရသည္ ျပည္နယ္တို႔ထက္ တန္ခိုးၾကီးျခင္းျဖစ္သည္။

ဖြဲ႔စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံု အေျခခံဥပေဒကို ဗဟိုဥပေဒျပဳအဖဲြ႔ကသာ ကိုင္ဆြဲႏိုင္ျခင္းရွိေသာေၾကာင့္ ဗဟိုအစိုးရႏွင့္ ျပည္နယ္ အစိုးရသို႔ ဥပေဒေရးရာမ်ားႏွင့္ စပ္လ်ဥ္းျပီးအျငင္းပြားလာလွ်င္ ဗဟို ဥပေဒ ျပဴအဖြဲ႔ကသာလွ်င္ ဆံုးျဖတ္ေျဖရွင္းေပလိမ့္မည္။ ယင္သို႔ေသာ အေၾကာင္းေၾကာင့္ ဗဟိုအစိုးရသည္ ျပည္နယ္တို႕၏အခြင့္ေရးမ်ားကို က်ဴးလြန္ထိပါးလာမည္ဟုထင္ရသည္။ သို႔ရာတြင္ ဆြစ္ဇာလန္ အုပ္ခ်ဳပ္ ေရးမွာ ျပည္သူတို႔က အစိုးရအားတိုက္ရိုက္ၾကိဳးကိုင္ႏိုင္ေသာစံနစ္ (Direct democratic Checks.) ကို အသံုးျပဳထားသျဖင့္ အစိုးရတစ္ဖြဲ႔၏ အက်ိဳးစီးပြားကို တစ္ျခားအစိုးရတစ္ဖြဲ႔က ထိပါးႏိုင္စြမ္းမရွိေၾကာင္း ေတြ႔ရွိရသည္။

ဖြဲ႔စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံုအေျခခံဥပေဒကိုျပင္ဆင္ပံု

ဆြစ္ဇာလန္ႏိုင္ငံ၌ ဖြဲ႔စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံု အေျခခံဥပေဒျပင္ဆင္ရာတြင္ နည္းလမ္းႏွစ္ရပ္ကို အသံုး ျပဳေၾကာင္းေတြ႔ရွိရသည္။ ပထမနည္းမွာ ဗဟိုဥပေဒျပဳအဖြဲ႔က ျပင္ဆင္ခ်က္ကို လႊတ္ေတာ္ႏွစ္ရပ္စလံုးက လက္ခံအတည္ျပဳျပီးပါက ထိုျပင္ဆင္ခ်က္ကိုျပည္သူတို႔ကသေဘာတူမတူ ၊ ၾကိဳက္မၾကိဳက္ သိရွိႏိုင္ေစရန္ ျပည္သူလူထုကိုတင္ျပ၍ မဲျဖင့္ဆံုးျဖတ္ေစရမည္။ ဤသို႔ျပဳလုပ္ျခင္းကို “ျပည္သူ႔ဆႏၵေကာက္ခံျခင္း” (Referendum) ဟူ၍ ေခၚဆိုသည္။ ကင္တြန္ေခၚ ျပည္နယ္အမ်ားစုမွ ျပည္သူအမ်ားစုမက ေထာက္ခံမဲေပးလွ်င္ လည္ေကာင္း ျပင္ဆင္ခ်က္အတည္ျပဳျဖစ္သည္။

ဒုတိယ ဖြဲ႔စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံုအေျခခံဥပေဒကို ျပင္ဆင္ရန္နည္းမွာ မဲဆႏၵရွင္ ၅၀၀၀၀ (ငါးေသာင္း)တို႔ကျပင္ဆင္လိုေသာ အခ်က္ကို ဗဟိုဥပေဒျပဳ အဖြဲ႔အားတင္ျပေတာင္းဆိုျခင္းပင္ျဖစ္သည္။ ဤနည္းကို “ျပည္သူ႔ဆႏၵတင္ျပခ်က္” (Initiative) ဟူ၍ေခၚဆိုသည္။

ဗဟိုဥပေဒျပဳအဖြဲ႔သည္ မဲဆႏၵရွင္ (၅၀၀၀၀) တို႔ကေတာင္းဆိုေသာ “ျပည္သူ႔ဆႏၵတင္ျပခ်က္”ကို လက္ခံလွ်င္ ၎တင္ျပခ်က္ကို ျပင္ဆင္ခ်က္ ဥပေဒမူၾကမ္း ျပဳလုပ္၍ “ျပည္သူ႔ွဆႏၵ ေကာက္ခံၾကည့္ရသည္။ အကယ္၍ ျပည္နယ္အမ်ားစုမွ ျပည္သူအမ်ားစုက ေထာက္ခံမဲေပးၾကလွ်င္ ၎ျပင္ဆင္ခ်က္ကို အဆို အတည္ျဖစ္သည္။

အကယ္၍ “ျပည္သူ႔ဆႏၵတင္ျပခ်က္” ကိုဗဟိုအဖြဲပခ်ဳပ္က လက္မခံလွ်င္ ၎ျပည္သူ႔ ဆႏၵတင္ျပ ခ်က္ကို ျပည္သူ႔ဆႏၵေကာက္ခံၾကည့္ရသည္။ ျပည္နယ္အမ်ားစုမွ ျပည္သူအမ်ားက ၎ျပည္သူ႔ဆႏၵတင္ျပ ခ်က္ကို ေထာက္ခံမဲေပးၾကလွ်င္ ဗဟိုဥပေဒျပဳ အဖြဲ႔သည္ မဲဆႏၵရွင္ (၅၀၀၀၀) တို႔ ေတာင္းဆိုေသာ ျပည္သူ႔ ဆႏၵတင္ျပခ်က္ကိုျပင္္ဆင္ခ်က္ ဥပေဒၾကမ္းေရးဆြဲျပီး ဒုတိယအၾကိမ္ ျပည္သူ႔ဆႏၵေကာက္ခံရသည္။

ဆြစ္ဇာလန္ျပည္တြင္ ၁၈၃၈ ခုႏွစ္ႏွင့္ ၁၉၃၅ ခုႏွစ္အၾကားျပည္သူ႔ ဆႏၵေကာက္ခံခ်က္ေပါင္း ၁၂၃ ၾကိမ္ျပဳလုပ္ခဲ့ရသည္ဟု ခန္႔မွန္းရျပီး၊ ျပည္သူ႔ဆႏၵတင္ျပခ်က္ေပါင္း ၇၂ ရာခုိင္ႏႈန္းကို လက္ခံအတည္ျပဳခဲ့ျပီး (၂၈)ရာခိုင္ႏႈန္းမွ်သာ ပယ္ခ်ျခင္းကို ေထာက္ရႈပါက အုပ္ခ်ဳပ္ေရးရာကိစၥရပ္မ်ားတြင္ ျပည္သူတို႔၏ အေရးပါအရာေရာက္ေၾကာင္းကိုေတြ႔ရွိရေပမည္။

ကိုယ္စားလွယ္ေရြးေကာက္တင္ေျမွာက္ပံု

ဆြစ္ဇာလန္ႏိုင္ငံ၌ လႊတ္ေတာ္ႏွစ္ရပ္ရွိျပီး၊ အမ်ိဳးသားလႊတ္ေတာ္ေခၚအထက္လႊတ္ေတာ္ကို ျပည္နယ္မ်ားမွ အမတ္ေပါင္း“၄၄” ဦးျဖင့္ဖြဲ႔စည္းထားသည္။ အညီအမွ်ကိုယ္စားလွယ္ လႊတ္ေသာ စံနစ္ကို မသံုးဘဲ၊ 0၁၉ျပည္နယ္တို႔က ႏွစ္ဦးစီေစလႊတ္ျပီး က်န္တ၀က္စီရွိသည့္ ၆ ျပည္နယ္တို႔မွ တဦး စီသာ ေစလႊတ္ရသည္။ ၎ျပင္ ၄ ျပည္နယ္တို႔သည္ ၎တို႔ ကိုယ္စာလွယ္မ်ားအား ျပည္နယ္ဥပေဒျပဳအဖြဲ႔မွ ေရြးခ်ယ္ေစလႊတ္ျပီး က်န္ျပည္နယ္မ်ားကမူ ျပည္သူမ်ားကေရြးေကာက္ေစလႊတ္သည္ကို ေတြ႔ရွိရသည္။ အထက္လႊတ္ေတာ္ အမတ္မ်ား၏ သက္တမ္းမွာလည္း တျပည္နယ္ႏွင့္တျပည္နယ္ မတူၾကေခ်။ တခ်ိဳ႕ ျပည္နယ္အမွတ္ သက္တမ္းမွာ ၄ ႏွစ္ျဖစ္ျပီး ၊ တခ်ိဳ႕ေသာျပည္နယ္မွ အမတ္မ်ား၏ သက္တမ္းမွာမူ တစ္နွစ္မွ်သာျဖစ္သည္။

ျပည္ေထာင္စုႏိုင္ငံမ်ားရွိ အထက္လႊတ္ေတာ္မ်ား၏ တာ၀န္မွာ အမ်ားအားျဖင့္ ျပည္နယ္တို႔၏ အခြင့္အေရးမ်ားကို ကာကြယ္ရန္ ရည္ရြယ္၍ ဖြဲ႔စည္းျခင္းျဖစ္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ပင္ အထက္လႊတ္ေတာ္ မ်ားကို ျပည္နယ္မ်ား၏ အခြင့္အေရးမ်ား ကာကြယ္ႏိုင္ေသာတန္ခိုးအာဏာမ်ား ေပးအပ္ထားေလ့ရွိသည္။ ဆြစ္ဇာလန္ျပည္ေထာင္စု အဘို႔တြင္မူ ျပည္နယ္မ်ား၏ အခြင့္အေရးမ်ားကို ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ရန္ အထက္လႊတ္ေတာ္ကို အာဏာမ်ားအပ္ႏွင္းထားရန္မလိုေပ။ အေၾကာင္းမွာ ဆြစ္ဇာလန ျပည္ေထာင္စု ၌မည္သည့္ဖြဲ႔စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံုအေျခခံဥပေဒကိုမွ် “ျပည္သူ႔ဆႏၵေကာက္ခံျခင္း” မျပဳ ဘဲျပင္ဆင္၍ မရေသာ ေၾကာင့္ပင္ျဖစ္သည္။

အခြန္ေကာက္ခံပံု

အၾကြင္းအက်န္ အာဏာသည္ ျပည္နယ္တို႔လက္ထဲ၌ရွိေသာေၾကာင့္ ဆြစ္ဇာလန္ႏိုင္ငံကို ျပည္ေထာင္စု စစ္ေသာႏိုင္ငံဟု ယူဆရမည္။ သို႔ရာတြင္ အခြန္ေကာက္ခံရာ၌ ယူနီတရီ ႏိုင္ငံမ်ားကဲ့သို႔ ေကာက္ခံသည္ကို ေတြ႔ရွိရသည္။ အခြန္းမ်ားကို ဗဟိုအစိုးရကသာ ေကာက္ခံျပီး ျပည္နယ္မ်ားကိုခြဲေ၀ ေပးသည္။

Posted in: ႏိုင္ငံေရးသိပၸံ