Federal Demoratic Republic of Ethiopia

၇၁။အီသီယိုးပီးယား(Ethiopia)
Federal Demoratic Republic of Ethiopia

ေနာက္ခံသမိုင္း အက်ဥ္း
အာဖရိက ႏိုင္ငံမ်ားတြင္ အီသီယိုးပီးယား ဘုရင့္ႏိုင္ငံသည္ ဒုတိယ ကမၻာစစ္ အတြင္း ၁၉၃၁ - ၃၄ ခုႏွစ္ အထိ အီတလီ၏သိမ္းပိုက္မႈကို ခံခဲ့ရသည္မွအပ မည္သည့္ႏိုင္ငံ၏ ကိုလိုနီမွ မျဖစ္ခဲ့ဖူးေပ။ ၁၉၇၄ ခုတြင္ “သည္ဒါတ္” (The Dery) “ႏိုင္ငံေတာ္ေကာင္စီ” ဟု ေခၚေသာစစ္အစိုးရက ဧကရာဇ္ ဟိုင္လီ ဆယ္လာဆီး (Emperor Haile Selassie - ၁၉၃၀ နန္းတက္) ကိုျဖဳတ္ခ်၍ ဆိုရွယ္လစ္ ႏိုင္ငံေတာ္တည္ေထာင္ခဲ့သည္။ ေသြးထြက္သံယို အာဏာသိမ္းပြဲမ်ား ၊ အဓိကရုဏ္းမ်ား ၊ မိုးေခါင္ေရရွားမႈမ်ား စသည္တို႔ေၾကာင့္ ဒုကၡသည္မ်ား အစုလုက္အျပံဳလိုက္ ျဖစ္လာခဲ့ျပီး အီသီယိုးပီးယား ျပည္သူ႔ ေတာ္လွန္ေရး ဒီမိုကေရစီတပ္ဦး (Ethiopian people’s Revolutionary Democratic Front – EPRDF) ေခၚ သူပုန္ညႊန္႕ေပါင္း စစ္တပ္ မွ အစိုးရကို ေတာ္လွန္ဖယ္ရွားခဲ့ပစ္ခဲ့သည္။ ၁၉၉၄ တြင္ အေျခခံ ဥပေဒ ေရးးဆြဲျပီး အီသီယိုးပီးယား ၏ ပထမဦးဆံုး ပါတီစံု အေထြေထြေရြးေကာက္ပြဲကို ၁၉၉၅ တြင္ က်င္းပခဲ့သည္။ ၁၉၉၀ ခုႏွစ္ မ်ားတြင္ အီရီထရီးယား ႏွင့္ နယ္နိမိတ္ အျငင္းပြားစစ္ပြဲျဖစ္ပြားခဲ့ျပီး ၂၀၀၀ ဒီဇင္ဘာတြင္ ျငိမ္းခ်မ္းေရး စာခ်ဳပ္ ခ်ဳပ္၍ေျပျငိမ္းခဲ့ၾကသည္။ အီရီထရီးယာ - အီသီယိုးပီးယား နယ္နိမိတ္ ေကာ္မရွင္က ၂၀၀၇ ဒီဇင္ဘာလတြင္ ပထ၀ီအေနအထားအရ နယ္ေျမသတ္မွတ္ေပး ခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ ေျမျပင္ေပၚတြင္ အျပီးသတ္ နယ္နိမိတ္ပိုင္းျခားေရးအတြက္ ေလာေလာဆယ္တြင္ ဆိုင္းငံ့ထား သည္။အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာေကာ္မရွင္ မွ အီသီယိုးပီးယားပိုင္နယ္ေျမမ်ားလက္လြတ္ရန္ လိုလားခ်က္အေပၚ အီသီယိုးပီးယား မွ လက္ခံျခင္းမရွိေသာေၾကာင့္ျဖစ္၏။

ပထ၀ီ အေနအထား
တည္ေနရာ
အာဖရိက အေရွ႕ပိုင္း ။ ဆိုမာလီယာ ႏိုင္ငံ၏အေနာက္ဘက္။

ေျမပံုအညႊန္း
ကုန္းေျမ - 1,119,683 sq km
ေရ - 7444 sq km
စုစုေပါင္း - 1,127,127 sq km

ထိစပ္နယ္ေျမ
ဂ်ီေဘာက္တီ - 349 km
အီရီထရီယာ - 912 km
ကင္ညာ - 861 km
ဆိုမာလီယာ - 1,600 km
ဆူဒန္ - 1,606 km

ကမ္းရိုးတန္း
မရွိ (ကုန္းတြင္းပိတ္)

ရာသီဥတု
ေျမမ်က္ႏွာသြင္ျပင္အလိုက္ အေျပာင္းအလဲရွိေသး အပူပိုင္းမုတ္သုံရာသီဥတု ။

ေျမမ်က္ႏွာသြင္ျပင္
ဂရိတ္ ရစ္ေတာင္ၾကားျဖင့္ ပိုင္းျခားထားေသာ ကုန္းျမင့္လြင္ျပင္ေပၚရွိ အလယ္ပိုင္း ေတာင္တန္း။

မ်က္ႏွာျပင္အျမစ္ျခားနားခ်က္
အနိမ့္ဆံုးအပိုင္း ဒီနာကီ ခ်ိဳင့္၀ွမ္း - 125 m
အျမင့္ဆံုးအပိုင္း ရတ္ဒီဂ်န္ - 4,533 m

သဘာ၀အရင္းအျမစ္
ေရႊအနည္းငယ္ ၊ ပလက္တီနမ္ ၊ ေၾကးနီ ၊ ျပာဓါတ္၊ သဘာ၀ဓါတ္ေငြ႕၊ ေရ အားလွ်ပ္စစ္။

လူ႔အရင္းအျမစ္
လူဦးေရ 82,544,840 (2008)
လူဦးေရတိုးနႈန္း 3.212 % (2008)
ေမြးဖြားႏႈန္း 43.97 / 1000 ဦးေရ (2008)
ေသဆံုးႏႈန္း 11.83 / 1000 ဦးေရ (2008)
ပွ်မ္းမွ်အသက္ က်ား - 52.54 ႏွစ္
မ - 57.51 ႏွစ္
စုစုေပါင္း - 54.99 ႏွစ္ (2008)

လူမ်ိဳး
အီသီယိုးပီးယန္း

တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳး
ေအာ္ရိုမို - 32.1 %
အမ္မာရာ - 30.1 %
တိုက္ဂရာေ၀း - 6.2 %
ဆိုမာလီ - 5.9 %
ဂူရာဂီ - 4.3 %
ဆစ္ဒါမာ - 3.5 %
၀ယ္လိုင္တာ - 2.4 %
အျခား - 15.4 %

ကိုးကြယ္မႈ
ခရစ္ယာန္ - 60.8 % (ေအာ္သိုေဒါ့ - 50.6 % ပရိုတက္စတင့္ 10.2 %)
မြတ္စလင္ - 32.8 %
မီရိုးဖလာကိုးကြယ္မႈ - 4.6 %
အျခား - 108 %

ဘာသာစကား
အမ္မာရစ္ဂနာ - 32.7 %
ေအာ္ရိုမစ္ဂနာ - 31.6 %
တိုက္ဂရစ္နာ - 6.1 %
ဆိုမာလီဂနာ - 6 %
ဂြြါရာဂစ္နာ - 3.5 %
ဆစ္ဒါမစ္ဂနာ - 3.5 %
ဟာဒီယီဂနာ - 1.7 %
အျခား - 14.8 %
အဂၤလိပ္ (ေက်ာင္းတြင္ ျပဌာန္းေသာ အဓိက ႏိုင္ငံျခားဘာသာစကား)

ျမိဳ႕ေတာ္
အက္ဒစ္ အဘာဘာ (Addis Ababa)

Posted in: ကမာၻ႔ႏိုင္ငံမ်ား