Federative Republic of Brazil

၃၁။ဘရာဇီး(Brazil)
Federative Republic of Brazil

ေနာက္ခံသမိုင္း အက်ဥ္း
ရာစုႏွစ္သံုးစုေက်ာ္ၾကာေအာင္ ေပၚတူဂီ လက္ေအာက္ခံႏိုင္ငံအျဖစ္ ေနခဲ့ျပီးေနာက္ 1822ခုႏွစ္တြင္ ျငိမ္း ခ်မ္းစြာ လြတ္လပ္ေရး ရရွိခဲ့သည္။ 1888 ခုႏွစ္တြင္ ကြ်န္စနစ္ ဖ်က္သိမ္းလိုက္သည့္အခ်ိန္အထိ ဘုရင္စနစ္ကို ဖ်က္သိမ္းျပီး သမၼတႏိုင္ငံ ေၾကျငာခဲ့သည္။ ဘရာဇီး ေကာ္ဖီပို႔ကုန္လုပ္ငန္းရွင္မ်ားက ႏိုင္ငံေရးနယ္ပယ္တြင္ ေနရာရွိခဲ့ျပီး 1930 တြင္ လူၾကိဳက္မ်ားေသာ ဂတ္တူလီယိုဗားဂက္(စ္) (Getulio Uargas) အာဏာ ရလာခဲ့သည္။ ေတာင္အေမရိကတိုက္တြင္ အၾကီးဆံုးႏွင့္ လူဦးေရအမ်ားဆံုး ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံျဖစ္သည္။ ရာစုႏွစ္ တ၀က္ေက်ာ္ စစ္အစိုးရ၏ အုပ္ခ်ဳပ္မႈေအာက္တြင္ ရွိခဲ့သည္။ 1985 တြင္ အရပ္သားအစုိးရထံ ျငိမ္းခ်မ္းစြာ အာဏာလႊဲေျပာင္းေပးခ့ဲသည္။ ႏိုင္ငံတြင္ စက္မႈလုပ္ငန္းႏွင့္ စိုက္ပ်ဳိးေရးလုပ္ငန္းမ်ား ဖံြ႔ျဖိဳးတိုးတက္ေရးအတြက္ ဆက္လက္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္။ သဘာ၀အရင္းအျမစ္ ေပါၾကြယ္၀မႈ ၊ လုပ္သားအရင္းအျမစ္ ေပါၾကြယ္၀မႈတို႔အေပၚ အေျခတည္၍ ယေန႔ဘရာဇီးႏိုင္ငံသည္ ေတာင္အေမရိက၏ ေရွ႕ေဆာင္စီးပြားေရး အင္အားၾကီးႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံျဖစ္ျပီး ေဒသတြင္ဦးေဆာင္ ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံ အျဖစ္ရပ္တည္လ်က္ ရွိသည္။ ၀င္ ေငြကြာဟမႈနႈန္း ျမင့္မားျခင္း၊ ရာဇ၀တ္မႈမ်ား ေပါမ်ားျခင္းတို႔သည္လည္း ျပႆနာ အျဖစ္ရွိေနသည္။

ပထ၀ီ အေနအထား
တည္ေနရာ
ေတာင္အေမရိကတိုက္ အေရွ႕ပိုင္း။ အတၱလႏိၱတ္ သမုဒၵရာႏွင့္ ထိစပ္ ။

ေျမပံုအညႊန္း
ေတာင္အေမရိကတိုက္ ။

ဧရိယာ
ကုန္းေျမ - 8,456,510 km
ေရ - 55,455 km
စုစုေပါင္း - 8,511,965 km

ထိစပ္နယ္ေျမ
အာဂ်င္တီးနား - 1,261 km
ဘိုလီးဗီးယား - 3,423 km
ကိုလမ္ဗီယာ - 1,644 km
ဖလန္႔ဂူအာနာ - 730 km
ဂူယာနာ - 1,606 km
ပါရာေဂြး - 1,365 km
ပီရူး - 2,995 km
ဆူရီနိမ္း - 593 km
ဥရုေဂြး - 1,068 km
ဗင္နီဇြဲလား - 2,200 km

ကမ္းရိုးတန္း
7,491 km

ရာသီဥတု
အပူပိုင္းရာသီဥတု ။ ေတာင္ပိုင္းတြင္ အပူခ်ိန္မွ်တ။

ေျမမ်က္ႏွာသြင္ျပင္
အမ်ားအားျဖင့္ ျပန္႔ျပဴးညီညာ၍ ေျမာက္ပိုင္းတြင္ လိႈင္းတြန္႔သ႑န္ရွိ။ က်ဥ္းေျမာင္းေသာ ကမ္းရိုးတန္းပတ္လည္တြင္ ေျမျပန္႔မ်ား၊ ေတာင္ကုန္းမ်ား၊ ေတာင္မ်ားျဖင့္ ၀န္းရံထား။

မ်က္ႏွာျပင္အထက္ျခားနားခ်က္
အနိမ့္ဆံုးအပိုင္း အတၱလႏိၱတ္ သမုဒၵရာ - 0 m
အျမင့္ဆံုးအပိုင္း ပီကို ဒါနက္ပလီနာ - 3,014 m

သဘာ၀အရင္းအျမစ္
ေဘာက္ဇုိက္သတၱဳ ၊ေရႊ ၊ သံရုိင္း ၊ မဂၢနိ ၊ နီတယ္ ၊ေဖါ့စဖိတ္ ၊သံျဖဴ ၊ ယူေရနီယမ္ ၊ေရအားလွ်ပ္စစ္ ၊ သစ္ ။

လူ႔အရင္းအျမစ္
လူဦးေရ 196,342,592 ဦးေရ
လူဦးေရတိုးနႈန္း 1.228 % (2008)
ေမြးဖြားနႈန္း 18.72 /1000 ဦးေရ (2008)
ေသဆံုးနႈန္း 6.35 /1000 ဦးေရ (2008)
ပွ်မ္းမွ်အသက္ က်ား - 68.15 ႏွစ္
မ - 75.45 ႏွစ္
စုစုေပါင္း - 71.71 ႏွစ္

HIV/AIDS ကူးစက္နႈန္း - 0.7 % (2003)
HIV/AIDS ေရာဂါသည္ - 660,000 (2003)
HIV/AIDS ျဖင့္ေသဆံုးသူ - 15,000 (2003)

လူမ်ိဳး
ဘရာဇီးလီးယန္း

တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳး
လူျဖဴ - 53.71 %
မူလတို - 38.5 %
လူမည္း - 6.2 %
အျခား - 0.9 %
အမည္မသိ - 0.7 %

ကိုးကြယ္မႈ
ရိုမန္ကက္သလစ္ - 73.6 %
ပရိုတက္စတင့္ - 15.4 %
နတ္ကိုးကြယ္မႈ - 1.3 %
စုန္းကေ၀ကိုးကြယ္မႈ - 0.3 %
အျခား - 1.8 %
အမည္မသိ - 0.2 %
ဘာသာမဲ့ - 7.4 %

ဘာသာစကား
ေပၚတူဂီ (ရံုးသံုး ၊ႏိုင္ငံတစ္၀ွမ္းအမ်ားစုေျပာဆို)စပိန္ ၊ဂ်ာမန္ ၊အီတလီ ၊ ဂ်ပန္၊ အဂၤလိပ္ ၊ အေမရင္းဒီးယန္း ။

ျမိဳ႕ေတာ္
ဘရာစီလီယာ (Brasilia)

Posted in: ကမာၻ႔ႏိုင္ငံမ်ား