Republic of Albania

၃။ အယ္ေဘးနီးယား (Albania)
Republic of Albania

ေနာက္ခံသမိုင္းအက်ဥ္း
1912 ခုႏွစ္တြင္ ေအာ္တိုမင္အင္ပါယာ လြတ္ေျမာက္၍ လြတ္လပ္ေရး ေၾကျငာခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ 1939တြင္ အီတလီသိမ္းပိုက္မႈ ကိုခံရသည္။ 1944တြင္ 1960 အထိ ပထမကြန္ျမဳနစ္ပါတီ အာဏာရခဲ့သည္ ။ 1960 အထိ ပထမဦးစြာ ရုရွားနွင့္ မဟာမိတ္ျဖစ္ခဲ့သည္။ ထို႕ေနာက္ 1978 အထိ တရုတ္ႏွင့္ မဟာမိတ္ျပဳခဲ့သည္။ 1990 ခုနွစ္မ်ား အေစားပိုင္း (၄၆)ႏွစ္ၾကာ တံခါးပိတ္ ကြန္ျမဳနစ္စနစ္ကို ဖ်တ္သိမ္းျပီး ပါတီစံုဒီမိုကေရစီစနစ္ စတင္က်င့္သံုးခဲ့သည္။ ကူးေျပာင္းစကာလ တက္သစ္စအစိုးရသည္ ျမင့္မားေသာ အလုပ္လက္မဲ့ႏႈန္း၊ အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈမ်ား၊ အေျခခံအေဆာက္အဦး ခ်ိဴ႕တဲ့မႈ၊ အားေကာင္းေသာ ဒုစရုိက္ဂုိဏ္းမ်ား၊ ျပင္းထန္ေသာ ႏိုင္ငံေရးအတိုက္အခံမ်ား စသည့္ အခက္အခဲမ်ဳိးစံုကို ရင္ဆိုင္ရေတာ့သည္။ 1991 ေရြးေကာက္ပြဲေနာက္ပိုင္း အယ္ေဘးနီးယားသည္ ဒီမိုကေရစီ တိုးတက္မႈမ်ားကို ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ လိုအပ္ခ်က္မ်ား ရွိဆဲျဖစ္သည္။ 1997တြင္ အဆင့္ဆင့္ တည္ေဆာက္မႈ (ပိရမစ္ပံုစံ) စီမံကိန္း ပ်က္စီးသြားျပီးေနာက္ပိုင္း ႏိုင္ငံေရး တည္ျငိမ္မႈ႐ွိေစရန္ လြတ္လပ္၍တရားမွ်တေသာ ေရြးေကာက္ပဲြမ်ား ရွိရမည္ဟု ႏိုင္ငံတကာ ေလ့လာသူမ်ားက သုံးသပ္ၾကသည္။ 2005ခုႏွစ္ အေထြေထြေရြးေကာက္ပဲြတြင္ အစိုးရ၏အာဏာစက္ ခ်ဳံ႕ေပးမည္ စီးပြားေရး တိုးတက္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္ေပးမည္။

ရာဇ၀တ္မႈႏွင့္ ခ်စားမႈမ်ား ပေပ်ာက္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္ေပးမည္ ဟူေသာ ကတိက၀တ္မ်ားႏွင့္အတူ ဒီမိုကရက္တစ္ပါတီနွင့္ အေပါင္းအပါမ်ား အာဏာရလာခဲ့သည္။ အယ္လေဘနီးယား စီးပြားေရး တိုးတက္လာခဲ့သည္မွန္ေသာ္လည္း စနစ္မက်ေသာ စီးပြားေရစနစ္၊ စြမ္းအင္မေလာက္ငွမႈတို႕ေၾကာင့္ ဥေရာပတြင္ အဆင္းရဲဆုံးႏိုင္ငံ တစ္ႏုိင္ငံအျဖစ္သာ ရပ္တည္ေနရသည္။ အေရွ႕ေတာင္ဥေရာပ လူမ်ဳိးစုၾကား ပဋိပကၡျပသနာမ်ား ေျဖရွင္းေရးအတြက္ အယ္လေဘးနီးယားသည္ အေရးပါေသာ အခန္းက႑မွ ပါ၀င္ေရာက္ ေဆာင္ရြက္လ်က္ရွိသည္။ ေနတိုးနွင့္ ဥေရာပသမဂၢတို႕တြင္ ၀င္ေရာက္ ႏိုင္ေရးအတြက္ ၾကဳိးပမ္းလ်က္ရွိသည္။ အာဖဂန္နစၥတန္ႏွင့္ အီရတ္ႏုိင္ငံမ်ားသို႔ ၄င္း၏ စစ္တပ္မ်ား ေစလြတ္ျခင္းျဖင့္ အၾကမ္းဖက္မႈ ႏွိမ္နင္းေရးတြင္ အားတက္သေရာ ပါ၀င္ ေဆာင္ရြက္လ်က္ ရွိသည္။

ပထ၀ီ အေနအထား
တည္ေနရာ
အေရွ႕ေတာင္ဥေရာပ။ အက္ဒရီယာတစ္ပင္လယ္။ အိုင္ရြန္နီဟန္ပင္လယ္တို႕ႏွင့္ ထိစပ္လ်က္ရိွသည္။ ေတာင္ဘက္တြင္ဂရိ၊ ေျမာက္ဘက္တြင္ မြန္တီနီဂရုိး၊ ကိုဆိုဘုိ ႏိုင္ငံမ်ားၾကားတြင္ တည္ရွိသည္။

ေျမပံုအညႊန္း
ဥေရာပ

ဧရိယာ
ကုန္းေျမ = 27,398 စတုရန္း ကီလိုမီတ။
ေရ = 1350 စတုရန္းကီလိုမီတာ။
စုစုေပါင္း = 28748 စတုရန္းကီလိုမီတာ။

ထိစပ္နယ္ေျမ
ဂရိ 282 ကီလိုမီတာ ၊ မက္ဆီဒိုးနီးယား 151 ကီလိုမီတာ ၊ မြန္တီနီဂရုိး 172 ကီလိုမီတာ၊ ကိုဆိုဘို 112 ကီလိုမီတာ။

ကမ္းရုိးတန္း
362 ကီလိုမီတာ။

ရာသီဥတု
အပူခ်ိန္မွ်တ၊ ေအးျမ၊ တိမ္ထူ၊ စိုစြတ္ေသာ ေဆာင္းရာသီ၊ ပူျပင္းေျခာက္ေသြ႕ေသာ ေႏြရာသီ၊ အတြင္းပို္င္းတြင္ ပိုမိုေအး၍ ပိုမိုစိုစြတ္။

ေျမမ်က္နွာသြင္ျပင္
ေတာင္ႏွင့္ ေတာင္ကုန္းေပါမ်ား၊ ကမ္းရုိးတမ္းတေလ်ာက္ ေျမျပန္႔အနည္းငယ္ရွိ။

မ်က္နွာျပင္အထက္ျခားနားခ်က္
အနိမ့္ဆံုးအပိုင္း အက္ဒရီယာတစ္ ပင္လယ္ - 0 m
အျမင့္ဆံုးအပိုင္း မာဂ်ာတိုရာဘစ္ - 2,764 m

သဘာ၀ အရင္းအျမစ္
ေရနံ၊ သဘာ၀ဓါတ္ေငြ႔၊ ေက်ာက္မီးေသြး၊ ေဘာက္ဆိုဒ္္သတၱဳ၊ ခရုိမုိက္၊ ေၾကးနီ၊ သံရုိင္း၊နီကယ္၊ ဆား၊ သစ္၊ ေရအားလွ်ပ္စစ္။

လူ႔အရင္းအျမစ္
လူဦးေရ 3,619,778 (ဂ်ဴလိႈင္ 2008 )
လူဦးေရတိုးပြားနႈွန္း 0. 538% (2008)
ေမြးဖြားနႈန္း 15.22/1000 ဦးေရ (2008)
ေသဆံုးနႈန္း 5.44/1000 ဦးေရ (2008)
သတ္တမ္း က်ား - 75.12 နွစ္
မ - 80. 71 နွစ္
စုစုေပါင္း - 77. 78 နွစ္

တိုင္းရင္းသားလူမ်ဳိးစု
အယ္လေဘးနီးယန္း 95% ၊ ဂရိ 3% ၊ အျခား2% ။

ကိုးကြယ္မႈ
မြတ္ဆလင္ 70%၊ အယ္လေဘးနီးယန္း ေအာ့သိုေဒ့ါ 20%၊ ရုိမန္တတ္သလစ္ 10% ။

ဘာသာစကား
အယ္လေဘးနီးယန္း (ရုံးသံုး) ၊ဂရိ ၊ ရုိမန္နီ၊ ဆလာဗစ္။

ျမိဳ႕ေတာ္
တီရာနာ။

Posted in: ကမာၻ႔ႏိုင္ငံမ်ား