Political Science Part (46)

ဆြစ္ဇာလန္ႏိုင္ငံ

ႏိုင္ငံအမ်ိဳးအစား
ဆြစ္ဇာလန္ႏိုင္ငံသည္ ကင္တြန္ (Canton) ေခၚျပည္နယ္ေပါင္း ၂၂ ျပည္နယ္တို႔ကို စုေပါင္းထားေသာ ျပည္ေထာင္စု ႏိုင္ငံျဖစ္သည္။ ဖြဲ႔စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံု အေျခခံဥပေဒတြင္ အေရးသား သတ္မွတ္ထားေသာ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာမ်ားကို ဗဟိုအစိုးရလက္ထက္တြင္ ထားရွိျပီး ေရးသားသတ္မွတ္ထားျခင္း မရွိေသာ က်န္အာဏာမ်ားကို ျပည္နယ္တို႔၏ လက္ထဲတြင္ ထားရွိေသာေၾကာင့္ ဆြစ္ဇာလန္ႏိုင္ငံသည္ ျပည္ေထာင္စုစစ္စစ္ ႏိုင္ငံပင္ ျဖစ္သည္။

ဖြဲ႔စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံုအေျခခံဥပေဒ
ဆြစ္ဇာလန္ႏိုင္ငံ၏ ဖြဲ႔စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံု ေျခခံဥပေဒသည္ ျပင္ဆင္ရန္ ခက္ခဲသည့္ မွတ္တမ္းတင္ထားေသာ ဥပေဒမ်ားျဖစ္သည္။ ဖြဲ႔စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံု အေျခခံဥပေဒမ်ားကို ျပည္သူ႔ဆႏၵေကာက္ခံျခင္း (Referendum) မျပဳလုပ္ဘဲ ျပင္ဆင္ျခင္း မျပဳၾကေပ။ ႏိုင္ငံသား ၅၀၀၀၀ (ငါးေသာင္း) တို႔က ျပည္သူ႔ဆႏၵတင္ျပျခင္း (Initiative) ျပဳေသာအခါမ်ားတြင္လည္း ဥပေဒကို ျပင္ဆင္ၾကသည္။

ကိုယ္စားလွယ္အမတ္မ်ားေရြးခ်ယ္ပံု
ကမာၻေပၚတြင္ မိန္းမမ်ားမဲဆႏၵေပးခြင့္ မျပဳေသာႏိုင္ငံမွာ ဆြစ္ဇာလန္ႏိုင္ငံပင္ ျဖစ္သည္။ အသက္ ၁၈ ႏွစ္ ျပည့္ေသာ ေယာက်ာၤးမ်ားသာ မဲဆႏၵေပးခြင့္ရရွိၾကသည္။

အခ်ိဳးက်ကိုယ္စားလွယ္ ေရြးခ်ယ္စနစ္ (Propotional Representative) ကို အသံုးျပဳသည္။ ႏိုင္ငံသာ ၂၄၀၀၀ ေလာက္တြင္ ကိုယ္စားလွယ္ တစ္ေယာက္က် ေရြးေကာက္တင္ေျမႇာက္ၾကသည္။

ဥပေဒျပဳဌာန
လႊတ္ေတာ္ႏွစ္ခုထားရွိေသာစနစ္ကို အသံုးျပဳသည္။ ေအာက္လႊတ္ေတာ္ကို အမ်ိဳးသား ေကာင္စီ (National Council) ဟူ၍ ေခၚဆိုၾကျပီး ၄င္းလႊတ္ေတာ္တြင္ အမတ္ေပါင္း ၂၀၀ခန္႔ ပါ၀င္ျပီး ၄င္းတို႔၏ အမတ္သက္တမ္းမွာ ၄ ႏွစ္ ျဖစ္သည္။ ဘ႑ာေရး ဥပေဒမ်ားမွအစ ဥပေဒျပဳအာဏာကို ေအာက္လႊတ္ေတာ္ကသာ ၾကိဳးကိုင္ထားသည္။

အထက္လႊတ္ေတာ္ကို ႏိုင္ငံေတာ္ေကာင္စီ (Council of State) ဟူ၍ ေခၚဆိုသည္။ ၄င္းလႊတ္ေတာ္ကို ျပည္နယ္ ၂၂နယ္တို႔မွ အမတ္ေပါင္း ၄၄ ေယာက္ျဖင့္ ဖြဲ႔စည္းထားသည္။ သို႔ရာတြင္ ျပည္နယ္တစ္နယ္မွ ကိုယ္စားလွယ္အမတ္ ႏွစ္ဦးက်စီသာတူညီမွ် ေရြးေကာက္တင္ေျမႇာက္၍ ဖြဲ႔စည္းထားျခင္း မဟုတ္ေပ။ ငယ္ေသာ ၆ျပည္နယ္တို႔မွ ျပည္နယ္တစ္ခုတြင္ အမတ္တစ္ဦးက်စီသာ ေရြးေကာက္ခြင့္ရရွိၾကသည္။

အထက္လႊတ္ေတာ္အတြက္ အမတ္မ်ားကို တစ္ခ်ိဳ ႔ျပည္နယ္တြင္ ေရြးေကာက္တင္ေျမႇာက္၍ တစ္ခ်ိဳ ႔ျပည္နယ္တြင္မူ ဆုိင္ရာအစိုးရက ခန္႔အပ္ေစလႊတ္သည္။ ၄င္းတို႔၏ အမတ္သက္တမ္းမွာလည္း ျပည္နယ္တစ္ခုႏွင့္ ျပည္နယ္တစ္ခု မတူညီၾကေခ်။

အထက္လႊတ္ေတာ္၏ အာဏာမွာေအာက္လႊတ္ေတာ္၏ အာဏာႏွင့္ညီမွ်သည္။ ဆြစ္ဇာလန္ႏိုင္ငံသည္ ျပည္နယ္ေထာင္စုႏိုင္ငံစစ္ ေသာ္လည္း အထက္လႊတ္ေတာ္သည္ အေမရိကန္အထက္လႊတ္ေတာ္ကဲ့သို႔ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးဌာနကို ၾကိဳးကိုင္ႏိုင္ခြင့္ မရွိေပ။ ထို႔ျပင္ျပည္နယ္မ်ား၏ အခြင့္အေရးမ်ားကိုလည္း ကာကြယ္ႏိုင္ခြင့္ မရွိေသာေၾကာင့္ ဆြစ္ဇာလန္အထက္လႊတ္ေတာ္သည္ တန္ခိုးၾကီးေသာ လႊတ္ေတာ္တစ္ခုမဟုတ္ေပ။ ဥပေဒေရးရာႏွင့္ စပ္လ်ဥ္း၍ တိုင္းသူျပည္သား မဲဆႏၵရွင္တို႔၏ မဲဆႏၵရွင္တို႔၏ မည္သည့္ျပင္ဆင္ခ်က္ကိုမွ် သေဘာဆႏၵမပါဘဲ မျပဳႏိုင္ေသာေၾကာင့္ အထက္လႊတ္ေတာ္ တန္ခိုးၾကီးရန္မလိုအပ္ေပ။

အုပ္ခ်ဳပ္ေရးဌာန
ဆြစ္ဇာလန္အုပ္ခ်ဳပ္အဖြဲ႔ (၀ါ) အစိုးရအဖြဲ႔ကို ဆြစ္ဇာလန္ ဥပေဒျပဳအဖြဲ႔က ေရြးေကာက္တင္ေျမႇာက္အဖြဲ႔က ေရြးေကာက္တင္ေျမႇာက္ရသည္။ သို႔ရာတြင္ ဥပေဒျပဳအဖြဲ႔သည္ ၄င္းတင္ေျမႇာက္ေသာ အစိုးရအဖြဲ႔ကို ဖ်က္သိမ္းခြင့္ မရွိေသာေၾကာင့္ ဆြစ္ဇာလန္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္ကို ဥပေဒျပဳအဖြဲ႔က ေရြးခ်ယ္တင္ေျမႇာက္ရသည့္ ျမဲေသာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး (Fixed Executive) ဟူ၍ ယူဆရေပမည္။

ဥပေဒျပဳဌာနက ၇ဦး ပါ၀င္ေသာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအဖြဲ႔ကို ေရြးေကာက္တင္ေျမႇာက္ရ၏။ ၄င္းအုပ္ခ်ဳပ္ေရးအဖြဲ႔ကို ျပည္ေထာင္စုေကာင္စီ (Federal Council) ဟူ၍ ေခၚျပီး ၄င္းေကာင္စီအုပ္ခ်ဳပ္ေရးအရာရွိ ၇ဦး၏ ရာထူးသက္တမ္းမွာ ၄ႏွစ္ျဖစ္သည္။ သို႔ရာတြင္ သက္တမ္းေစ့တိုင္း ျပန္လည္၍ ယွဥ္ျပိဳင္အေရြးခံခြင့္ရွိသည္။ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအရာရွိ ၇ဦးအနက္ သမၼတအျပင္ ၀န္ၾကီးခ်ဳပ္ႏွင့္ အဆင့္အတန္းညီမွ်ေသာ ခ်န္စီလာ (Charncellor) တစ္ေယာက္ကိုလည္း ေရြးေကာက္တင္ေျမႇာက္၍ တိုင္းျပည္ကို အုပ္ခ်ဳပ္သည္။ တစ္နည္းအားျဖင့္ ပုဂၢိဳလ္ ၇ ဦးပါ၀င္ေသာ "ျပည္ေထာင္စုေကာင္စီ" ေခၚ အစိုးရအဖြဲ႔ျဖင့္ တိုင္းျပည္ကိုအုပ္ခ်ဳပ္ျခင္းပင္ ျဖစ္သည္။

တရားစီရင္ေရးဌာန
ျပည္ေထာင္စုတရားရံုးခ်ဳပ္အတြက္ တရားသူၾကီး ၃၀ေက်ာ္ကို ျပည္ေထာင္စု ဥပေဒျပဳအဖြဲ႔က ေရြးေကာက္တင္ေျမႇာက္သည္။ တရားသူၾကီးတို႔၏ တရားသူၾကီးအျဖစ္ သက္တမ္း ၆ႏွစ္ျဖစ္၏။ ၄င္းျပည္ေထာင္စု တရားရံုးခ်ဳပ္မွာ "ေနာက္ဆံုးအယူခံ၀င္ရာ တရားရံုးခ်ဳပ္ပင္ျဖစ္သည္။ ၄င္းတရားရံုးခ်ဳပ္သည္ ဖြဲ႔စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံုအေျခခံ ဥပေဒကို ကိုးကားကိုင္စြဲႏိုင္ခြင့္ ရွိေသာ္လည္း ၄င္း၏ဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ားကို ျပည္ေထာင္စု ဥပေဒျပဳအဖြဲ႔က ပယ္ဖ်က္ႏုိင္သည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ျပည္နယ္တို႔၏ အခြင့္အေရးမ်ားကို ထိပါးႏိုင္သည္ဟု ထင္ရသည္။ သို႔ရာတြင္ ျပည္သူတို႔သည္ အစိုးရကို တိုက္ရိုက္ၾကိဳးကိုင္ႏိုင္ေသာစနစ္ (Direct Democratic Checks) ကို အသံုးျပဳေသာေၾကာင့္ ျပည္နယ္မ်ားအေနျဖင့္ လံုျခံဳမႈရရွိၾကေပသည္။

Posted in: ႏိုင္ငံေရးသိပၸံ