Mongolia

၁၄၉။မြန္ဂိုလီးယား
(Mongolia)

ေနာက္ခံသမိုင္းအက်ဥ္း

(၁၃)ရာစုတြင္ ခ်င္ဂ်စ္ခန္(Chinggis Khan) လက္ထက္၌ မြန္ဂိုတို႔တန္ခိုးထြားခဲ့ျပီး ၾကီးမားေသာ ဥေရာပအာရွ အင္ပါယာၾကီးကို တည္ေထာင္ႏိုင္ခဲ့သည္။ ခ်င္ဂ်စ္ခန္ ကြယ္လြန္ျပီးေနာက္ပိုင္းတြင္ အင္အားၾကီးမားေသာ မြန္ဂို ျပည္ေထာင္ အမ်ားအျပားစကြဲထြက္သြားခဲ့သည္။ ထို႔ေနာက္ မြန္ဂိုတို႔ဌာေနျဖစ္ေသာ စတက္ျမက္ခင္းမ်ားဆီသို႔ ျပန္ေရာက္သြားျပီး (၁၇) ရာစုေႏွာင္းပိုင္းတြင္ တရုတ္လက္ေအာက္က်ေရာက္ခဲ့သည္။ (၁၉၂၁) တြင္ဆိုဗီယက္အ ကူအညီျဖင့္ လြတ္လပ္ေရးရခဲ့ျပီး (၁၉၂၄) တြင္ ကြန္ျမဴနစ္စနစ္ကို အသက္သြင္းခဲ့သည္။ ယေန႔မြန္ဂိုလီးယားဟူ သည္မွာ မြန္ဂိုတို႔၏ သမိုင္း၀င္ မူလဇာတိအျဖစ္သာ အမည္ခံရပ္တည္လ်က္ရွိျပီး မြန္ဂိုအမ်ားအျပားမွာမူ တရုတ္ ျပည္သူ႔သမၼတႏိုင္ငံတြင္းရွိအတြင္းပိုင္း မြန္ဂိုကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ရေဒသတြင္ ေနထိုင္လ်က္ရွိသည္။ ျငိမ္းခ်မ္းေသာ ဒီမိုကေရစီ ေတာ္လွန္ေရးေနာက္ပိုင္းတြင္ ကြန္ျမဴနစ္ မြန္ဂိုလီးယန္းျပည္သူ႔ေတာ္လွန္ေရးပါတီ(ေဟာင္း) (Communist Mogolian People’s Revolutionary Party – MPRP)က ၁၉၉၀ ႏွင့္၁၉၉၂ ေရြးေကာက္ပြဲမ်ားတြင္ အႏိုင္ရရွိခဲ့သည္။ (၁၉၉၆) ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ ဒီမိုကရက္တစ္ညီညြတ္ေရးတပ္ေပါင္းစု (DUC) ကိုရွဴံးနိမ့္ခဲ့သည္။ (၂၀၀၀) ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ (MPRP) မွ တစ္ဖန္ အျပတ္အသတ္အႏိုင္ရရွိျပီး (၂၀၀၄) ခုႏွစ္တြင္ လႊတ္ေတာ္အ မတ္ေနရာမ်ား ဆုံးရွဴံးခဲ့ရျပီး (၂၀၀၄ - ၀၈)အထိ ဒီမိုကရက္တစ္ညႊန္႔ေပါင္းအစိုးရဖြဲ႔ခဲ့ရသည္။ ၀န္ၾကီးခ်ဴပ္ႏွင့္ ၀န္ၾကီးအဖြဲ႔၀င္အမ်ားစုမွာမူ (MPRP) မွျဖစ္သည္။

ပထ၀ီအေနအထား
တည္ေနရာ
ေျမာက္ပိုင္းအာရွ၊ တရုတ္ႏွင့္ရုရွႏိုင္ငံမ်ားၾကား။

ေျမပုံအညႊန္း
အာရွ

ဧရိယာ
ကုန္းေျမ ၁,၅၅၃,၅၅၆ sqkm
ေရ ၁၀,၅၆၀ sqkm
စုစုေပါင္း ၁,၅၆၄,၁၁၆ sqkm
ဧရိယာက်ယ္ျပန္႔မႈကမာၻ႔အဆင့္ ၂၆

ထိစပ္နယ္ေျမ
တရုတ္ ၄,၆၇၇ km ၊
ရုရွ ၃,၅၄၃ km
စုစုေပါင္း ၈,၂၂၀ km

ကမ္းရိုးတန္း
မရွိ(ကုန္းတြင္းပိတ္)

ရာသီဥတု
ကႏၱာရ ရာသီဥတု၊ ဥေရာပကုန္းမရာသီဥတု။

ေျမမ်က္ႏွာသြင္ျပင္
က်ယ္ျပန္႔ေသာ ကႏာၱရဆန္ေျမ၊ ကႏာၱရေျမျပန္႔၊ စတက္ျမက္ခင္း၊ အေနာက္ႏွင့္အေနာက္ေတာင္ဘက္တြင္ေတာင္ မ်ား၊ ေတာင္ဘက္အလယ္ပိုင္းတြင္ ေဂၚဘီသဲကႏၱာရ။

မ်က္ႏွာျပင္အျမင့္ျခားနားခ်က္
အနိမ့္ဆုံးအပိုင္း ဟိုႏ်ဴအာ ၅၁၈ m
အျမင့္ဆုံးအပိုင္း ေနရာမက္ဒလင္ေအာ္ဂ်ီလ္ ၄,၃၇၄ m

သဘာ၀အရင္းအျမစ္
ေရနံ၊ ေက်ာက္မီးေသြး၊ ေၾကးနီ၊ ေမာ္လီဘဒီနမ္သတၱဳ၊ အျဖိဳက္နက္၊ ေဖါ့စဖိတ္၊ သံျဖဴ၊ နီကယ္၊ ဖလူရိုစပါး၊ ေရႊ၊ ေငြ ၊သံ။

လူ႔အရင္းအျမစ္
လူဦးေရ ၃,၀၄၁,၁၄၂ (၂၀၀၉)
လူဦးေရၾကီးထြားမႈကမာၻ႔အဆင့္ ၁၃၇
လူဦးေရတိုးႏႈန္း ၁.၄၉၃%(၂၀၀၉)
ေမြးဖြားႏႈန္း ၂၁.၀၅/၁၀၀၀ ဦးေရ (၂၀၀၉)
ေသဆုံးႏႈန္း ၆.၁၂/၁၀၀၀ ဦးေရ (၂၀၀၉)
ပ်မ္းမွ်အသက္
က်ား ၆၅.၂၃ ႏွစ္
မ ၇၀.၁၉ ႏွစ္
စုစုေပါင္း ၆၇.၆၅ ႏွစ္ (၂၀၀၉)

လူမ်ိဳး
မြန္ဂို ၉၄.၉%
တာကစ္ ၅%
အျခား ၀.၁%

ကိုးကြယ္မႈ
လာမားဗုဒၶဘာသာ ၅၀%
ရွာမန္းႏွင့္ခရစ္ယာန္ ၆%
မြတ္စလင္ ၄%
ဘာသာမဲ့ ၄၀%

ဘာသာစကား
ခယ္လ္ခါမြန္ဂို ၉၀%
တာကစ္ ၊ ရုရွ

ျမိဳ့ေတာ္
အူလာအန္ဘားတာ(Ula anbaatar)

Posted in: ကမာၻ႔ႏိုင္ငံမ်ား