Democratic Republic of Congo

၅၁။ကြန္ဂို (ဒီမိုကရက္တစ္သမၼတ)
Democratic Republic of Congo

ေနာက္ခံသမိုင္း အက်ဥ္း

၁၉၀၈ ခုႏွစ္တြင္ ဘယ္လဂ်ီယန္ ကိုလိုနီျဖစ္ခဲ့သည္။ ၁၉၆၀ တြင္ လြတ္လပ္ေရးရခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ လြတ္ လပ္ေရးရဦးစနစ္မ်ားတြင္ ႏိုင္ငံေရးလူမႈေရးအေျခအေန မတည္ျငိမ္မႈမ်ားေၾကာင့္ ပ်က္စီးယိုယြင္းမႈမ်ားရွိခဲ့သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ၁၉၆၅ ခုႏွစ္ ႏို၀င္ဘာတြင္ ဗိုလ္မႈးၾကီး ဂ်ိဳဇက္မိုဘူတူး အာဏာသိမ္းခဲ့ျပီး သမၼတရာထူး ရယူခဲ့သည္။ သမၼတ ျဖစ္ျပီးေနာက္၎ နာမည္ကို မိုဘူတူးဆီဆီဆက္ကိုဟု ေျပာင္းလဲသကဲ့သို႔ ႏိုင္ငံအမည္ကိုလည္း ဇိုင္ရီ ဟု ေျပာင္းလဲေခၚေ၀ၚေစခဲ့သည္။ မိုဘူတူးသည္ အတုအေယာင္ေရြးေကာက္ပြဲမ်ား က်င္းပ၍လည္ေကာင္း ၊ရက္ရက္ စက္စက္အင္အားသံုး၍ လည္းေကာင္း ၎၏သမၼတသက္တမ္းကို(၃၂) အထိ ဆြဲဆန္႔ရွည္လ်ားေစခဲ့သည္။ ၁၉၉၄ တြင္ျဖစ္ပြားေသာ ရ၀မ္ဒါႏွင့္ ဘူရန္ဒီစစ္ပြဲေၾကာင့္ ဒုကၡသည္မ်ားအစုလိုက္အျပံဳလိုက္ ႏိုင္ငံတြင္း ရုတ္တရက္၀င္ေရာက္လာျခင္းႏွင့္အတူ တိုင္းရင္းသားလူမိ္်ဳးမ်ား၏ ေတာ္လွန္ပုန္ကန္မႈေၾကာင့္ ျပည္တြင္းစစ္ ျဖစ္ပြားခဲ့ျပီး ရ၀မ္ဒါႏွင့္ ယူဂႏၶာမွ ေထာက္ပံ့ေသာ ေလာရင့္ကာဘီလာ ဦးေဆာင္သူပုန္အုပ္စုက ၁၉၉၇ ေမလ တြင္ မိုဘူတူး အစိုးရကို ဖယ္ရွားပစ္ခဲ့သည္။ ႏိုင္ငံအမည္ကို ဒီမိုကရက္တစ္ကြန္ဂိုသမၼတႏိုင္ငံ (Democratic Republic of Congo – DROC) ဟုျပန္လည္ေျပာင္းလဲခဲ့သည္။ ၁၉၉၈ တြင္ေလာ့ရင့္ကာဘီလာ အစိုးရသည္ ရ၀မ္ဒါ ႏွင့္ ယူဂႏၶာအေထာက္အပံ့ခံ သူပုန္အုပ္စုတစ္စုကို တစ္ဖန္ ရင္ဆိုင္ရျပန္သည္။ အင္ဂိုလာ ၊ ခ်ဒ္ ၊ နမ္မီးဘီးယား ၊ ဆူဒန္ႏွင့္ ဇင္ဘာေဘြ ႏိုင္ငံမ်ားမွ တပ္မ်ား၀င္ေရာက္၍ကာဘီလာအစိုးရကို ၾကား၀င္အကူအညီေပးခဲ့သည္။ ၁၉၉၉ ဂ်ဴလိုင္လတြင္ အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရးစာခ်ဳပ္တစ္ခုကို DROC ၊ ကြန္ဂိုလက္နက္ကိုင္သူပုန္အုပ္စုမ်ား ၊ အင္ဂိုလာ ၊နမ္မီးဘီးယား ရ၀မ္ဒါ၊ ယူဂႏၶာႏွင့္ ဇင္ဘာေဘြ ႏိုင္ငံမ်ားမွလက္မွတ္ေရးထိုးခဲ့ၾကသည္။ သို႔ေသာ္ မၾကာခဏ ဆိုသလုိ တိုက္ခိုက္မႈမ်ားဆက္လက္ ျဖစ္ပြားခဲ့သည္။ ၂၀၀၁ ခုႏွစ္ဇန္န၀ါရီလတြင္ ေလာ့ရင္ကာဘီလာ လုပ္ၾကံခံခဲ့ရျပီး ၎၏သား ဂ်ိဳးဇက္ကာဘီလာ ကို ႏိုင္ငံေတာ္အၾကီးအကဲအျဖစ္ခန္႔အပ္ခဲ့သည္။ ေအာက္တုိဘာ ၂၀၀၂ ခုနွသ္တြင္ ကြန္ဂိုအေရွ႕ပိုင္းကိုသိမ္းပိုက္ထားေသာ ရ၀မ္ဒါတပ္မ်ားျပန္လည္ရုတ္သိမ္းေရးကို ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတသစ္က ေအာင္ျမင္စြာ ညွိႏႈိင္းေဆာင္ရြက္ႏိုင္ခဲ့သည္။ ႏွစ္လအၾကာတြင္ ပရီးတုိးရီးယား သေဘာတူညီခ်က္ (Pretoria Aceord) ကို လက္မွတ္ေရးထိုးျပီး က်န္ရွိေသာ လက္နက္ကိုင္အုပ္စုမ်ားႏွင့္ ျငိမ္းခ်မ္းေရးရယူကာ အမ်ိဳးသားစည္းလံုးေရး အစိုးရတစ္ရပ္ကိုတည္ေထာင္ခဲ့သည္။ ၂၀၀၃ ဇူလုိင္လ တြင္ ၾကားျဖတ္အစိုးရကို ဂ်ိဳးဇက္ကာဘီလာကဥကၠဌ အျဖစ္ေဆာင္ရြက္ျပီး ဒုတိယဥကၠဌေလးဦးျဖင့္ ယခင္အစိုးရ ၊ ယခင္သူပုန္အုပ္စုမ်ား ၊ ႏိုင္ငံေရးအတိုက္အခံမ်ား လူထုအဖြဲ႔အစည္းမ်ားကို ကိုယ္စားျပဳ၍ ဖြဲ႔စည္းခဲ့သည္။ ဒီဇင္ဘာ ၊၂၀၀၅ တြင္ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒဆႏၵခံယူပြဲကို လည္းေကာင္း ၂၀၀၆ ခုႏွစ္တြင္ အမ်ိဳးသားညီလာခံ ႏွင့္ ျပည္နည္ ဥပေဒျပဳအဖြဲ႔မ်ားဖြဲ႔စည္းျခင္းတို႔ကို ၾကားျဖတ္အစိုးရကေအာင္ျမင္စြာ ေဆာင္ရြက္ႏုိင္ခဲ့သည္။ ၂၀၀၆ ၊ ဒီဇင္ဘာလတြင္ ကာဘီလာကသမၼတအျဖစ္ က်မ္းသစၥာက်ိန္္ဆိုခဲ့သည္။ ၂၀၀၆ စက္တင္ဘာလတြင္ အမ်ိဳးသားညီလာခံကို က်င္းပခဲ့သည္။ အမ်ိဳးသားညီလာခံဥကၠဌအျဖစ္ ဗစ္တယ္ခါမယ္ရီကို ဒီဇင္ဘာလတြင္ ေရြးခ်ယ္ခဲ့သည္။ ျပည္နယ္ဆိုင္ရာညီလာခံမ်ားကို ၂၀၀၇ ခုႏွစ္အေစာပိုင္းတြင္ ဆက္လက္က်င္းပခဲ့ျပီး ၂၀၀၂ ဇန္န၀ါရီလတြင္ ျပည္နယ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမႈးမ်ား၊ အထက္လႊတ္ေတာ္အမတ္မ်ား ေရြးေကာက္တင္ေျမွာက္ခဲ့သည္။

ပထ၀ီ အေနအထား
တည္ေနရာ
အာဖရိက အလယ္ပိုင္း ၊ အင္ဂိုလာႏိုင္ငံ၏အေရွ႕ေျမာက္ဘက္။

ေျမပံုအညႊန္း
အာဖရိက ။

ဧရိယာ
ကုန္းေျမ - 2,267,600 sq km
ေရ - 77,810 sq km
စုစုေပါင္း - 2,345,410 sq km

ထိစပ္နယ္ေျမ
အင္ဂိုလာ - 2511 km
ဘူရန္ဒီ - 233 km
ဗဟိုအာဖရိကသမၼတႏိုင္ငံ - 1577 km
ကြန္ဂိုသမၼတႏိုင္ငံ - 24110 km
ရ၀မ္ဒါ - 217 km
ဆူဒန္ - 628 km
တန္ဇန္နီးယား - 459 km
ယူဂႏၶါ - 765 km
ဇမ္ဘီးယား - 1930 km

ကမ္းရိုးတန္း
37 km

ရာသီဥတု
အပူပိုင္းေဒသရာသီဥတု ၊ အီေကြတာျမစ္၀ွမ္းေရေ၀ေဒသတြင္ ပူ၍ စိုထိုင္းေသာရာသီဥတု။ ေတာင္ပိုင္း
ကုန္းျမင့္ေဒသမ်ားတြင္ အေအးပို၍ေျခာက္ေသြ႔မႈကဲေသာ ရာသီဥတု။ အေရွ႕ေတာင္ကုန္းျမင့္မ်ားတြင္
အေအးပို၍ စ္ိုစြတ္မႈကဲေသာရာသီဥတု။ အီေကြတာေျမာက္ဘက္ျခမ္းတြင္ ဧျပီလ မွ ေအာက္တိုဘာလ
အထိစိုစြတ္ေသာ ရာသီဥတု၊ ဒီဇင္ဘာလ မွ ေဖေဖၚ၀ါရီလ အထိ ေျခာက္ေသြ႔ရာသီ။ အီေကြတာ
ေတာင္ပိုင္း ဘက္ျခမ္းတြင္ နို၀င္ဘာလ မွ မတ္လ အထိ စိုစြတ္ရာသီဥတု၊
ဧျပီလ မွ ေအာက္တိုဘာလ အထိ ေျခာက္ေသြ႔ရာသီ ။


ေျမမ်က္ႏွာသြင္ျပင္
အလယ္ပိုင္းတြင္က်ယ္ျပန္႔ေသာျမစ္၀ွမ္းေျမနိမ့္လြင္ျပင္အေရွ႕ဘက္တြင္ေတာင္မ်ား။

မ်က္ႏွာျပင္အျမင့္ျခားနားခ်က္
အနိမ့္ဆံုးအပိုင္း အတၱလႏိၱတ္သမုဒၵရာ - 0 m
အျမင့္ဆံုးအပိုင္း ငါလိုင္မာ ေတာင္ေပၚရွိ ပစ္မာဂါရိုက္ - 5110 m

သဘာ၀အရင္းအျမစ္
ကိုေဗာ့သတၱဳ ၊ေၾကးနီ ၊ နီယိုဘီယမ္၊ တန္တယ္လစ္သတၱဳ ၊ စိန္၊ ေရႊ ၊
ေငြ ၊ သတၱဳ ၊ မဂၢနိ ၊ သံျဖဴ ၊ ယူေရနီယမ္၊ ေက်ာက္မီးေသြး၊ေရအားလွ်ပ္စစ္၊သစ္။

လူ ့အရင္းအျမစ္
လူဦးေရ 66514504 ဦးေရ (2007)
လူဦးေရတိုးႏႈန္း 3.236 % (2008)
ေမြးဖြားႏႈန္း 43 / 1000 ဦးေရ (2008)
ေသဆံုးနႈန္း 11.88 / 1000 ဦးေရ (2008)
ပွ်မ္းမွ်အသက္ က်ား - 52.22 ႏွစ္
မ - 55.8 ႏွစ္
စုစုေပါင္း - 53.98 ႏွစ္(2008)

လူမ်ိဳး
ကြန္ဂို ။

တိုင္းရင္းသားလူမိ်ဳး
ဘန္တူ ၊ မြန္ဂို ၊ လူဘာ ၊ ကြန္ဂို ၊ မန္ဘီတူ ၊ အာဇန္ဒီ။

ကိုးကြယ္မႈ
ရိုမန္ကက္သလစ္- 50 %
ပရိုတက္စတင့္ - 20 %
တင္ဘန္ဂူ - 10 %
မြတ္စလင္ - 10 %
အျခား - 10 %

ဘာသာစကား
ျပင္သစ္ (ရံုးသံုး) ၊ လင္ဂါလည (ဘံုသံုးစကား)တင္း၀ါနာ ၊ ကစ္ကြန္ဂို ၊ ဇီလူဘာ။

ျမိဳ႕ေတာ္
ကင္ရွာဆာ (Kinshasa)

Posted in: ကမာၻ႔ႏိုင္ငံမ်ား