Repubic of Bolivia

၂၇။ဘိုလစ္ဗီးယား (Bolivia)
Republic of Bolivia

ေနာက္ခံသမိုင္း အက်ဥ္း
၁၈၂၅ ခုႏွစ္တြင္ စပိန္ထံမွ လြတ္လပ္ေရးရယူေပးခဲ့ေသာ လြတ္လပ္ေရးေခါင္းေဆာင္ ဆိုင္မြန္ဘိုလစ္ဗီး ယားကို အစြဲျပဳ၍ ႏိုင္ငံအမည္ကို ေပးခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ လြတ္လပ္ေရးရျပီးေနာက္ပိုင္း သမိုင္း တေလ်ာက္ အာဏာသိမ္းမႈမ်ား ၊ တန္ျပန္အာဏာသိမ္းမႈမ်ား အၾကိမ္ႏွစ္ရာနီးပါးျဖစ္ပြားခဲ့သည္။ ၁၉၈၂ တြင္ ဒီမိုကေရစီစံနစ္က္ို စတင္ခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ အစိုးရေခါင္းေဆာင္မ်ားအေနႏွင့္ နက္ရႈိင္းစြာ အျမစ္တြယ္ေသာ ဆင္းရဲမြဲေတမႈ၊ လူထုမျငိမ္ သက္မႈ ၊ မူးယစ္ေဆးတားျမစ္ေဆးထုတ္လုပ္မႈ စသည့္ျပႆနာ မ်ားကို ရင္ဆိုင္ရသည္။ 2005 ဒီဇင္ဘာတြင္ ဆိုရွယ္လစ္အေရးလႈပ္ရွားမႈပါတီ (Movement Toward Socialism ) ေခါင္းေဆာင္အီဗိုမိုေရး (Evo Morales) ကို ဘိုလစ္ဗီီးယားျပည္သူတုိ႔က သမၼတအျဖစ္ ေရြးေကာက္တင္ေျမာက္ခဲ့ၾကသည္။ ၁၉၈၂ ခုႏွစ္ အရပ္သားအုပ္ခ်ဳပ္ေရး စတင္ခဲ့သည့္အခ်ိန္မွစ၍ အျခားေခါင္းေဆာင္မ်ားထက္ မဲ အေရအတြက္အမ်ားဆံုးစံခ်ိန္ျဖင့္ အႏိုင္ရရွိခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။ ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ တုိင္းျပည္၏ ႏိုင္ငံေရးအခန္းက႑ကို ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမည္ ၊ ဆင္းရဲသားလူထုၾကီး ကို ဖံြ႔ျဖိဳးတိုးတက္ေစမည္ ဟူေသာကတိက၀တ္မ်ားေပးးခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ ေရွ႕ေနာက္မညီေသာေဆာင္ရြက္ခ်က္ မ်ားေၾကာင့္ အန္ဒီးယန္းအေနာက္ေဒသေန အေမရင္းဒီးယန္းလူမ်ိဳးမ်ားႏွင့္ အေရွ႕ဘက္ေျမနိမ့္ေဒသေန မူလ ေဒသခံမဟုတ္ေသာတိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးမ်ားအၾကားတြင္ လူမ်ိဳးေရး၊ စီးပြားေရး တင္းမာမႈမ်ား ပိုမိုၾကီး လာလ်က္ ရွိသည္။



ပထ၀ီအေနအထား
တည္ေနရာ
ေတာင္အေမရိက အလယ္ပိုင္း ။ ဘရာဇီးႏိုင္ငံ အေနာက္ေတာင္ဘက္။

ေျမပံုအညႊန္း
ေတာင္အေမရိက ။

ဧရိယာ
ကုန္းေျမ - 1,084,390 sq km
ေရ - 14,190 sq km
စုစုေပါင္း - 1098,580 sq km

ထိစပ္နယ္ေျမ
အာဂ်င္တီးနား - 832 km
ဘရာဇီး - 4323 km
ခ်ီလီ - 806 km
ပါလာေဂြး - 750 km
ပီရူး - 1075 km

ကမ္းရုိးတန္း
မရွိ (ကုန္းတြင္းပိတ္)

ရာသီဥတု
အျမင့္ေပအလုိက္ ရာသီဥတုအေျပာင္းအလဲရွိ၊ စိုထိုင္း ၍ အပူပိုင္း၊အေအးပိုင္းေဒသမ်ားရွိ ။ မိုးနည္းပါး ။

ေျမမ်က္ႏွာသြင္ျပင္
ၾကမ္းတမ္းေသာ အင္ဒီး(စ္)ေတာင္တန္း ႏွင့္ ကုန္းျမင့္လြင္ျပင္ရွိ (ေအာ္တီပလာနုိ)။
ေတာင္ကုန္းမ်ား၊ အေမရန္ ေျမနိမ့္ေရေ၀ေဒသရွိ။

မ်က္ႏွာျပင္အထက္ျခားနားခ်က္
အနိမ့္ဆံုးအပိုင္း ရိုင္ရို ပါရာေဂြး - 90 m
အျမင့္ဆံုးအပိုင္း နီဗာဒို ဆာဂ်မား - 6,542 m


သဘာ၀အရင္းအျမစ္
သံျဖဴ ၊ သဘာ၀ဓါတ္ေငြ႔ ၊ ေရနံ ၊ ဒန္ ၊ အျဖိဳက္နက္ ၊ ခေနာက္စိမ္း ၊ ေငြ ၊ သံ ၊ခဲ ၊ ေရႊ ၊ သစ္ ၊ ေရအားလွ်ပ္စစ္ ။

လူ႔အရင္းအျမစ္
လူဦးေရ ။ 9,247,816 ဦးေရ (2008)
လူဦးေရတုိးနႈန္း ။ 1.383 % (2008)
ေမြးဖြားနႈန္း ။ 22.31 /1000 ဦးေရ (2008)
ေသဆံုးနႈန္း ။ 7.35 /1000 ဦးေရ (2008)
ပွ်မ္းမွ်အသက္ ။ က်ား - 63.86 ႏွစ္
မ - 69.33 ႏွစ္
စုစုေပါင္း - 66.53 ႏွစ္ (2008)

လူမ်ိဳး
ဘုိလစ္ဗီးယန္း ။

တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳး
ခရူးခ်ဳအာ- 30 %
မတ္စတီဇို - 30 %
အိုင္မာရာ - 25 %
လူျဖဴ - 15 %

ကိုးကြယ္မႈ
ရုိမန္တက္သလစ္ - 95 %
ပရုိတက္စတင့္ - 5 %

ဘာသာစကား
စပိန္ - 60.7 % (ရံုးသံုး)
ခရူးခ်ဳအာ - 21.2 % (ရံုးသံုး)
အိုင္မာရာ - 14.6 % (ရံုးသံုး)
ႏိုင္ငံျခားဘာသာစကား - 2.4 %
အျခား - 1.2 %

ျမိဳ႕ေတာ္
လာပက္(ဇ) (La Paz)

Posted in: ကမာၻ႔ႏိုင္ငံမ်ား